Wat kunnen we in september 2024 aan de sterrenhemel zien?

3 september: Nieuwe maan

In de nacht van 3 op 4 september is het Nieuwe maan. Nieuwe maan is een van de schijngestalten van de maan. Als de maan ongeveer tussen de aarde en de zon staat, is alleen de schaduwkant van de maan waar te nemen. De maan is dan niet te zien.

5 september: Mercurius zichtbaar aan de ochtendhemel

In de ochtend van 5 september 2024 bereikt de kleine planeet mercurius zijn grootste westelijke elongatie. De grootste elongatie van een binnenplaneet is het punt waar de planeet het verst van de zon staat, en dus de maximale elongatie heeft. Afhankelijk van de positie van de planeet ten opzichte van onze ster spreekt men van grootste westelijke elongatie of grootste oostelijke elongatie. Bij de grootste westelijke elongatie is de planeet voor zonsopkomst te zien en wordt de planeet dan vaak omschreven als een 'ochtendster'. Op dat moment is Mercurius voor 46% verlicht en heeft deze een heldeheid van magnitude -0,3. Wanneer de schemering begint omstreeks 06u22 kunnen we Mercurius 9° boven de oostetelijke ochtendhemel terugvinden.

8 september: Saturnus in oppositie

De prachtige planeet Saturnus is op 8 september in oppositie. Een buitenplaneet of planetoïde is in oppositie met de zon wanneer deze tegenover de zon aan de hemel staat. Onze ster, de zon, de Aarde en de buitenplaneet of planetoïde staan dan dus op een lijn. Het gevolg hiervan is dat het object opkomt rond zonsondergang en vrijwel de gehele nacht zichtbaar is. Saturnus vinden we op dit moment terug in het sterrenbeeld Waterman (Aquarius) en staat omstreeks 01u40 op een hoogte van ongeveer 30°. De planeet heeft een helderheid van magnitude +0,6 waardoor deze al mooi zichtbaar is met een verrkijker of kleine telescoop.

11 september: Eerste kwartier (maan)

Het eerste kwartier is een van de schijngestalten van de maan. De rechter helft van de maan is volledig verlicht en is 's avonds en in de vroege nacht zichtbaar. Tijdens het eerste kwartier komt de maan omtrent het middaguur op. Nadat de zon is ondergegaan, staat de maan nog boven de horizon, waardoor deze periode minder gunstig is om 's avonds naar de sterren te kijken. Dit is echter wel het perfecte moment om de maan te fotograferen.

15 september: Vier Jupitermanen ten westen van Jupiter

Op 15 september 2024 kunnen we de vier grootste Jupitermanen ten westen van de gasplaneet waarnemen. Van binnen naar buiten zijn dit Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Omstreeks 23u30 bevindt Jupiter zich op een hoogte van 24° boven de oostelijke horizon. Met een verrekijker of een kleine telescoop kan je de vier manen ten westen van Jupiter al waarnemen.

18 september: Gedeeltelijke maansverduistering

In de nacht van 18 september 2024 is er een gedeeltelijke maansverduistering te zien. Tijdens een gedeeltelijke maansverduistering lijkt het alsof er een "hap" uit de maan is doordat een deel van de maan zich door de schaduw van de aarde beweegt waardoor er op dat moment geen zonlicht meer valt op het maanoppervlak. De eclips start om 02u40 en het maximum is omstreeks 04u45. Op dat moment bevindt de maan zich op een hoogte van ongeveer 21°. Om 06u50 is de eclips ten einde.

20 september: Neptunus in oppositie

De planeet Neptunus is op zaterdag 21 september in oppositie. Een buitenplaneet of planetoïde is in oppositie met de zon wanneer deze tegenover de zon aan de hemel staat. Onze ster, de zon, de Aarde en de buitenplaneet of planetoïde staan dan dus op een lijn. Neptunus, de achtste planeet in ons zonnestelsel gezien vanaf de zon, bevindt zich op dat moment in het sterrenbeeld Vissen (Pisces) en heeft een helderheid van magnitude +7,8 waardoor deze het best kan worden waargenomen met een telescoop. Omstreeks 01u35 kunnen we Neptunus 36° boven de horizon terugvinden. Zelfs met grotere telescopen zien we Neptunus op dat moment maar als een blauw gekleurd schijfje.

23 september: Samenstand maan en Jupiter

Op 23 september staat de maan slechts 5,0° ten noorden van de planeet Jupiter. Beide hemellichamen zijn op dat moment terug te vinden in het sterrenbeeld Stier (Taurus). Omstreeks 23u15 staan zowel de maan alsook Jupiter boven de oostnoordoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°. De maan is op dat moment voor 60% verlicht.

24 september: Laatste kwartier

Het laatste kwartier is een van de schijngestalten van de maan. De linker helft van de maan is volledig verlicht en is in de late nacht en in de vroege ochtend zichtbaar. Tijdens het laatste kwartier komt de maan rond middernacht op en bevindt deze zich rond zonsopkomst hoog boven de horizon. Daardoor is deze periode gunstig om 's avonds naar de sterren te kijken. Op de laatste kwartiers maan is voornamelijk het gebied van Oceanus Procellarum te zien, met ten noordoosten ervan de cirkelvormige Mare Imbrium en de halfcirkelvormige baai Sinus Iridum. Ten zuiden van Oceanus Procellarum bevindt zich de eveneens cirkelvormige Mare Humorum. Aan de westelijke limbus (de rand van de maan) kan nog net het uiterst oostelijke gedeelte van Mare Orientale worden waargenomen, alsook de relatief donkere walvlakte Grimaldi.

26 september: Komeet C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS in het perihelium

De komeet C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS staat op 26 september 2024 in het perihelium wat wil zeggen dat de elliptische baan van dit hemellichaam zich op dat moment het dichtst bij de zon bevindt. Deze komeet is tussen 17 juli en 11 oktober vanuit België en Nederland vrijwel onzichtbaar. De grootste helderheid van de C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS is rond 12 oktober 2024. Verwacht wordt dat deze komeet dan met het blote oog zichtbaar kan zijn, indien deze zijn passage lange de zon heeft overleeft. De beste periode om van bij ons deze komeet waar te nemen is rond 21 oktober 2024. Lees er hier meer over!

Deep-sky object in september: Messier 52

September is de perfecte maand om de open sterrenhoop Messier 52 (NGC 7654) waar te nemen. Deze sterrenhoop, die bestaat uit enkele honderden sterren, is terug te vinden in het sterrenbeeld Cassiopeia en heeft een helderheid van magnitude +6,9. Hierdoor is dit Messier-object al goed zichtbaar met een verrekijker of kleine telescoop. Messier 52 bevindt zich op een afstand van ongeveer 5 000 lichtjaar van de aarde en zou ongeveer 35 miljoen jaar oud zijn.

Deep-sky object in september: NGC 7293 (Helixnevel)

De maand september is ook de perfecte maand om de prachtige planetaire nevel NGC 7293 waar te nemen. Deze planetaire nevel, ook gekend als de 'Helixnevel', bevindt zich in het sterrenbeeld Waterman (Aquarius) en heeft een helderheid van magnitude +7,6. Hierdoor is dit deep-sky object bij donkere omstandigheden al waarneembaar met een verrekijker of een kleine telescoop. NGC 7293 bevindt zich op een afstand van 650 miljoen lichtjaar en is hierdoor de meest nabijgelegen bekende planetaire nevel. Deze planetaire nevel ligt ongeveer halverwege een denkbeeldige lijn die de ster Fomalhaut (α PsA), de helderste ster in het sterrenbeeld Piscis Austrinus, verbindt met de ster ι Aqr.