Wat kunnen we in oktober 2024 aan de sterrenhemel zien?

7 oktober: planetoïde 39 Laetitia in oppositie

Op maandag 7 oktober omstreeks 20u00 is de planetoïde 39 Laetitia in oppositie en kunnen we deze waarnemen in hyet sterrenbeeld Walvis (Cetus). Dit wil zeggen dat de zon, de aarde en de planetoïde op één lijn staan en vrijwel heel de nacht zichtbaar is. Daarnaast staat deze planetoïde ook relatief dicht bij de aarde en bereikt deze een schijnbare helderheid van magnitude 9,2 waardoor een middelgrote tot grote telescoop nodig is om deze waar te nemen. De planetoïde 39 Laetitia is een grote planetoïde in de planetoïdengordel tussen de banen van de planeten Mars en Jupiter. Dit hemelobject heeft een onregelmatige vorm met afmetingen van 219 bij 142 km. Ze draait in 4,40 jaar om de zon, in een ellipsvormige baan. De afstand tot de zon varieert tussen de 2,394 en 2,977 astronomische eenheden. Laetitia werd op 8 februari 1856 ontdekt door de Franse astronoom Jean Chacornac.

21 oktober: Maximum van de meteorenzwerm Draconiden

Op dinsdag 8 oktober 2024 vindt het maximum van de meteorenzwerm Draconiden plaats. Meteoren worden in de volksmond ook wel 'vallende sterren' genoemd en zijn vaak goed zichtbaar met het blote oog. Rond 18u00 bevindt het radiant van deze meteorenzwerm (het schijnbare punt van waar de meteoren aan de sterrenhemel lijken te komen) zich op zijn hoogste punt, op 88° boven de horizon in het sterrenbeeld Draak (Draco). De maan stoort niet dus de omstandigheden om deze meteoren waar te nemen zijn goed. Naar schatting zullen er ongeveer een vijftiental meteoren per uur t zien zijn.

9 oktober: Vier Jupitermanen ten westen van Jupiter

Op 9 oktober 2024 kunnen we de vier grootste Jupitermanen ten oosten van de gasplaneet waarnemen. Van binnen naar buiten zijn dit Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Omstreeks 22u02 bevindt Jupiter zich op een hoogte van 24° boven de oostelijke horizon. Met een verrekijker of een kleine telescoop kan je de vier manen ten westen van Jupiter al waarnemen.

10 oktober: Eerste kwartier (maan)

Het eerste kwartier is een van de schijngestalten van de maan. De rechter helft van de maan is volledig verlicht en is 's avonds en in de vroege nacht zichtbaar. Tijdens het eerste kwartier komt de maan omtrent het middaguur op. Nadat de zon is ondergegaan, staat de maan nog boven de horizon, waardoor deze periode minder gunstig is om 's avonds naar de sterren te kijken. Dit is echter wel het perfecte moment om de maan te fotograferen.

12 oktober: Komeet C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS

De komeet C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS stond op 26 september 2024 in het perihelium wat wil zeggen dat de elliptische baan van dit hemellichaam zich op dat moment het dichtst bij de zon bevond. Deze komeet is tussen 17 juli en 11 oktober vanuit België en Nederland vrijwel onzichtbaar. De grootste helderheid van de C/2023 A3 Tsuchinshan-ATLAS is rond 12 oktober 2024. De afstand van de komeet tot de aarde bedraagt dan ongeveer 71 miljoen kilometer. Op dat moment kan de komeet worden terugggevonden in het sterrenbeeld Maagd en vervolgens in het sterrenbeeld Slang en Slangendrager. Verwacht wordt dat deze komeet dan met het blote oog zichtbaar kan zijn, indien deze zijn passage lange de zon heeft overleeft. De beste periode om van bij ons deze komeet waar te nemen is rond 21 oktober 2024. Lees er hier meer over!

24 oktober: Laatste kwartier

Het laatste kwartier is een van de schijngestalten van de maan. De linker helft van de maan is volledig verlicht en is in de late nacht en in de vroege ochtend zichtbaar. Tijdens het laatste kwartier komt de maan rond middernacht op en bevindt deze zich rond zonsopkomst hoog boven de horizon. Daardoor is deze periode gunstig om 's avonds naar de sterren te kijken. Op de laatste kwartiers maan is voornamelijk het gebied van Oceanus Procellarum te zien, met ten noordoosten ervan de cirkelvormige Mare Imbrium en de halfcirkelvormige baai Sinus Iridum. Ten zuiden van Oceanus Procellarum bevindt zich de eveneens cirkelvormige Mare Humorum. Aan de westelijke limbus (de rand van de maan) kan nog net het uiterst oostelijke gedeelte van Mare Orientale worden waargenomen, alsook de relatief donkere walvlakte Grimaldi.

21 oktober: Maximum van de meteorenzwerm Orioniden

In de nacht van 21 op 22 oktober vindt het maximum van de meteorenzwerm Orioniden plaats. De Orioniden zijn een jaarlijkse meteorenzwerm die van 16 tot 26 oktober verschijnt aan de hemel. De Orioniden worden veroorzaakt door stofdeeltjes van de komeet Halley. Het radiant, het punt waar ze vandaan lijken te komen, ligt in het sterrenbeeld Orion. Het radiant van deze meteorenzwerm bevindt zich rond 06u00 op ongeveer 54° hoogte aan de hemel. De maan is op dat moment voor ongeveer 70% verlicht waardoor de omstandigheden voor het waarnemen van deze meteoren helemaal niet goed zijn. Naar schatting zullen er ongeveer een tiental meteoren per uur t zien zijn.

Deep-sky object in oktober: Messier 31 (Andromedanevel)

De maand oktober is de perfecte periode om het bekende sterrenstelsel Messier 31 waar te nemen. Messier 31, ook gekend als de 'Andromedanevel', werd in het jaar 964 al waargenomen door de Perzische astronoom Abd-al-Rahman Al Sufi. Dit sterrenstelsel kunnen we terugvinden in het sterrenbeeld Andromeda en heeft een helderheid van magnitude 3,5 en een schijnbare afmeting van 178' waardoor deze al goed zichtbaar is met kleinere telescopen en zelfs verrekijkers. Doordat dit sterrenstelsel zich op een afstand van 'slechts' 2,5 miljoen lichtjaar bevindt is dit ook één van de meest nabij gelegen sterrenstelsels. Het Andromedastelsel bezit ongeveer dubbel zoveel sterren als ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg. De massa wordt geschat op 300 tot 400 miljard zonsmassa's, de totale massa inclusief de halo op 1,2 biljoen zonsmassa's. Samen met de Melkweg en een aantal kleinere sterrenstelsels vormt de Andromedanevel de Lokale Groep.

Deep-sky object in oktober: NGC 869

De maand oktober is de perfecte periode om de dubbele open sterrenhoop NGC 869 en NGC 884 waar te nemen. Dit deep-sky object is ook gekend onder de naam 'Dubbelcluster' en is terug te vinden in het sterrenbeeld Perseus. NGC 869 heeft een helderheid van magnitude 4 en heeft een schijnbare afmeting van 30,0'. Het hemelobject ligt 7 600 lichtjaar van de Aarde verwijderd en werd reeds in 130 v.Chr. ontdekt door de Griekse astronoom Hipparchus. De open sterrenhoop is naar schatting 31 miljoen jaar oud. Het vormt een dubbelcluster met NGC 884. Om dit deep-sky object waar te nemen wacht u best tot de periode van nieuwe maan wanneer er geen storend maanlicht is.