De Boeing Starlinder ruimtecapsule, Calypso genaamd, keerde op 7 september 2024 in de vroege ochtend (Belgische tijd), terug naar de aarde en landde om 06u01 in de woestijn van New Mexico. De landing werd lang uitgesteld en kwam meer dan drie maanden na een missie in een baan die oorspronkelijk ongeveer 10 dagen zou duren. En hoewel Starliner gelanceerd werd met twee NASA astronauten aan boord, Williams en Butch Wilmore, nam niemand de vlucht naar huis.
De wortels van de zojuist voltooide missie, bekend als Crew Flight Test (CFT), gaan een decennium terug. In 2014 gaf NASA SpaceX en Boeing miljardencontracten om het werk aan hun astronautentaxi's af te maken, capsules die bekend staan als respectievelijk Crew Dragon en Starliner. Het ruimtevaartagentschap wilde dat één of beide van deze voertuigen tegen 2017 astronauten van en naar het internationaal ruimtestation (ISS) zouden vliegen, om zo opnieuw een eigen menselijke ruimtevluchtcapaciteit in een baan om de aarde te creëren, iets waar de VS sinds de pensionering van de spaceshuttle in 2011 niet meer over beschikte. Geen van beide capsules haalde dat ambitieuze doel. SpaceX's eerste astronautenmissie, een testvlucht naar het ISS genaamd Demo-2, vertrok in mei 2020. Het bemande debuut van Starliner was CFT, die op 5 juni 2024 werd gelanceerd met een Atlas V-raket van United Launch Alliance en Williams en Wilmore naar het ruimtelab stuurde voor een gepland verblijf van acht dagen.
Heliumlekken en problemen met stuwraketten
CFT had vorig jaar al moeten vliegen, maar werd uitgesteld om problemen met de parachute op te lossen en om grote hoeveelheden isolatietape van het bedradingssysteem van de capsule te verwijderen. (Analyses wezen uit dat de tape brandbaar was en dus een veiligheidsrisico vormde). De missie ondervond onlangs ook problemen. Een geplande lanceerpoging op 25 mei 2024 werd bijvoorbeeld geschrapt nadat teamleden een klein heliumlek ontdekten in de servicemodule van Starliner. Meer heliumlekken doken op na de lancering, toen Starliner het ISS in een baan om de aarde achtervolgde. En, nog verontrustender, de capsule kreeg problemen met de voortstuwing: Vijf van de 28 stuwraketten van het reactiecontrolesysteem (RCS) begaven het niet lang na de lancering. De problemen met de stuwraketten zorgden ervoor dat de eerste koppelpoging van Starliner op 6 juni mislukte. De ruimtecapsule slaagde die dag bij de tweede poging en teamleden brachten uiteindelijk vier van de vijf defecte stuwraketten weer online. Maar het probleem bleef de rest van de missie achtervolgen.
NASA verlengde het verblijf van CFT in de ruimte herhaaldelijk, waardoor de leden van het missieteam meer tijd hadden om de problemen met de stuwraket te analyseren en op te lossen. Dit werk omvatte modelstudies en testen in de ruimte (met Starliner) en op de grond (met een Starliner RCS stuwraket in NASA's White Sands Test Facility in New Mexico). Uiteindelijk concludeerde NASA dat het meenemen van Williams en Wilmore met Starliner een onacceptabel veiligheidsrisico met zich meebracht. “De beslissing om Butch en Suni aan boord van het internationale ruimtestation te houden en Boeing's Starliner zonder bemanning naar huis te brengen is het resultaat van onze toewijding aan veiligheid: onze kernwaarde en onze Poolster,” zei NASA Administrator Bill Nelson in een verklaring op 24 augustus, de dag dat het ruimtevaartagentschap het nieuws bekendmaakte.
Andere ruimtepakken
Williams en Wilmore blijven aan boord van het ISS tot februari 2025, wanneer ze een ritje naar huis maken met een SpaceX Crew Dragon, de Crew-9 missie van het bedrijf die later deze maand zal opstijgen. Om ruimte voor hen te maken zal Crew-9 opstijgen met twee astronauten in plaats van de gebruikelijke vier. Starliner werd ondertussen ingepakt voor een terugkeer naar de aarde zonder bemanning. Onder de spullen die mee naar huis werden genomen waren de “Boeing Blue” ruimtepakken die Williams en Wilmore aan boord van de capsule droegen. De astronauten hebben ze nu niet meer nodig. “De ruimtepakken zijn niet compatibel”, zei Steve Stich, manager van NASA's Commercial Crew Program, tijdens een persconferentie op woensdag (4 september). “Dus de Starliner pakken zouden niet werken in Dragon, en andersom.”
Starliner koppelde zich vrijdag (6 september) om 22u04 GMT los van het ISS, zoals gepland. Het voerde een aantal vluchten uit om zich klaar te maken voor de landing zonder bemanning, die vandaag net na middernacht plaatsvond onder parachutes in de White Sands Space Harbor in New Mexico. Het was de derde landing voor Starliner. De capsule vloog ook twee onbemande testvluchten naar het ISS, een in december 2019 en een in mei 2022. Starliner slaagde er tijdens de eerste vlucht niet in om het ruimtelaboratorium te bereiken nadat het verschillende problemen had ondervonden. De tweede missie zonder bemanning was een succes, hoewel Starliner ook tijdens die vlucht problemen had met de stuwraketten. (Dit waren andere problemen, die niet te maken hadden met de RCS, maar met Starliner's orbitale manoeuvreer- en besturingssysteem.
Onzekere toekomst
Boeing en NASA hadden gehoopt dat CFT de weg zou vrijmaken voor de certificering van Starliner, waardoor de capsule zou kunnen beginnen met zes maanden durende astronautenmissies naar het ISS. De eerste operationele vlucht, Starliner-1, was gepland voor februari 2025. Die lancering is echter al uitgesteld tot op zijn vroegst augustus 2025. En het is op dit moment onduidelijk of Starliner tegen die tijd gecertificeerd zal zijn, of welke aanvullende tests NASA eventueel zal eisen voordat de certificering kan plaatsvinden. “Ik denk dat we nu echt het algemene plan moeten uiteenzetten, waar we nog geen tijd voor hebben gehad,” zei Stich tijdens de persconferentie op 4 september. “Dat hebben we niet gedaan, omdat de teams zo gefocust zijn geweest op deze vlucht, om die algehele zoekstrategie uit te stippelen, de totale hoeveelheid werk die we moeten gaan doen,” voegde hij eraan toe. “En als we dat gedaan hebben, zullen we een beter inzicht hebben in wanneer we het voertuig kunnen certificeren en wanneer we de vluchten kunnen hervatten.”
Crew Dragon werd kort na de succesvolle afronding van Demo-2 in 2020 gecertificeerd. Het SpaceX-ruimtevaart maakt zich nu op voor zijn negende operationele astronautenvlucht naar het ISS voor NASA. (Dat zou Crew-9 zijn, zoals de naam al doet vermoeden). SpaceX heeft ook een handvol particuliere bemande missies naar het station gevlogen, evenals de Inspiration4-astronautenvlucht naar een baan om de aarde, die het in een baan om de aarde draaiende lab niet ontmoette. En SpaceX bereidt zich voor op de lancering van Polaris Dawn, een andere vrijvliegende commerciële astronautenmissie die als doel heeft de allereerste privé-ruimtewandeling uit te voeren.
Bron: Space.com
