In het sterrenstelsel M82, dat ook gekend is als het 'Sigaarstelsel', is op 21 januari 2014 een supernova ontdekt. Aangezien M82 zich op 'slechts' 11,4 miljoen lichtjaar van de Aarde bevindt, is de pas ontdekte supernova al zichtbaar met een gewone telescoop. Verwacht wordt dat deze supernova, die nu magnitude +11 heeft, nog in helderheid kan toenemen.
De supernova, die de naam 'SN 2014J' kreeg, is voor wetenschappers een belangrijke ontdekking. Zo is het geleden van 1987 dat er een supernova werd ontdekt op een dergelijke korte afstand van de Aarde. Een supernova is een ster die op spectaculaire wijze explodeert. Dergelijke fenomenen zijn herkenbaar aan de enorme hoeveelheid licht die worden uitgestraald aangezien de stervende ster met een lichtkracht van enkele honderden miljoenen zonnen oplicht. De supernova SN 2014J die werd ontdekt in het sterrenstelsel M82 is van het type Ia dat ontstaat in nauwe dubbelstersystemen waarin de ene ster een witte dwerg is en de andere een rode reus. Zo zou een supernova van het type Ia op gang komen wanneer een witte dwerg zoveel materie van een begeleidende normale ster heeft opgeslokt dat een kritieke massalimiet wordt overschreden. Een andere mogelijkheid is dat een supernova van dit type ontstaat wanneer twee naar elkaar toe spiralende witte dwergen met elkaar in botsing komen. Doordat het sterrenstelsel M82 de afgelopen jaren meermaals uitvoerig is onderzocht door ondermeer de Hubble Space Telescope hopen sterrenkundigen dat supernova SN 2014J hen meer leert over het ontstaan en de evolutie van dergelijke gigantische explosies.
Om de supernova SN 2014J waar te nemen, heb je momenteel minstens een 4-inch telescoop nodig. De supernova bevindt zich in het sterrenbeeld Grote Beer en verwacht wordt dat deze de volgende dagen nog in helderheid zal toenemen. Zo zou deze 'nieuwe ster' mogelijks zelfs met een goede verrekijker zichtbaar kunnen zijn. Aangezien het sterrenbeeld Grote Beer circumpolair is, is dit de hele nacht zichtbaar. M82 is samen met M81 wellicht het bekendste paar sterrenstelsels aan de nachtelijke hemel. Beide objecten zijn in hetzelfde beeldveld zichtbaar bij lage vergrotingen. Zowel M81 alsook M82 zijn spiraalstelsels. Het eerste sterrenstelsel bekijken we vanuit bovenaanzicht en het andere vanuit zijaanzicht. De kernen van de twee stelsels liggen momenteel slechts 150 000 lichtjaar van elkaar af. De massa van het M82 wordt geschat op ongeveer 70 miljard zonnemassa's.
Foto: UCL / University of London Observatory / Steve Fossey / Ben Cooke / Guy Pollack / Matthew Wilde
/ Thomas Wright
