Heelal
Op 15 maart 2024 detecteerde de Wide-field X-ray Telescope (WXT) van de Einstein-ruimtetelescoop een uitbarsting van laag-energetische röntgenstraling. Astronomen noemen zulke röntgenstraling 'zacht', ook al is het nog steeds veel energieker dan zichtbaar of ultraviolet licht. De uitbarsting duurde meer dan 17 minuten en fluctueerde in helderheid voordat hij weer wegebde. Zo'n gebeurtenis staat bekend als een 'fast X-ray transient' (snel röntgentransiënt - FXRT) en dit specifieke transiënt kreeg de naam EP240315a. Voor Yuan Liu, National Astronomical Observatories, Chinese Academy of Sciences (NAO, CAS) en eerste auteur van het onlangs gepubliceerde artikel over het onderzoek, was het een speciaal moment omdat hij de onboard software trigger voor WXT had ontworpen. “Het was echt goed om te zien dat het algoritme goed werkte voor deze gebeurtenis,” zegt hij.
Astronomen hebben met de Westerbork-radiotelescoop meer dan 20 nieuwe snelle radioflitsen, gigantische explosies van onbekende oorsprong, ontdekt uit het verre heelal. Door sterk in te zoomen op het signaal van de vreemde, felle flitsen hoopten ze vervolgens te begrijpen hoe ze zijn ontstaan. De astronomen vonden een opvallende gelijkenis met de bekende radioflitsen van nabijgelegen neutronensterren. Die produceren al meer energie dan op aarde mogelijk is. De ontdekking is verbazend en bijzonder omdat de verre flitsen nog eens één miljard keer sterker zijn. Het resultaat van onder anderen Inés Pastor-Marazuela (ASTRON, UvA, Universiteit van Manchester, VK) en Joeri van Leeuwen (ASTRON) verschijnt vandaag in Astronomy and Astrophysics.
Astronomen hebben een buitengewoon nieuw reusachtig radiostelsel ontdekt met plasma jets die 32 keer zo groot zijn als onze Melkweg. De kosmische megastructuur, die van begin tot eind 3,3 miljoen lichtjaar meet, werd ontdekt door de MeerKAT-telescoop in Zuid-Afrika en kreeg de bijnaam Inkathazo, wat 'problemen' betekent in de Afrikaanse Xhosa- en Zulu-talen, omdat het zo moeilijk is om de achterliggende fysica te begrijpen.
Op een kille, kristalheldere herfstavond kun je het verste object in het heelal zien zonder telescoop of verrekijker. Net ten noordoosten van het 'Grote Vierkant' in het sterrenbeeld Pegasus verschijnt het als een spilvormige mistvlek met een helder centrum. Het is het dichtstbijzijnde sterrenstelsel naast onze Melkweg, het prachtige Andromedastelsel. Het zwakke licht dat je ziet, verliet het spiraalstelsel 2,5 miljoen jaar geleden om de immense kloof in de intergalactische ruimte naar de aarde over te steken. In die tijd verscheen op aarde een van de vroegst bekende mensen, Homo habilis. Deze vroege voorouder kreeg de bijnaam “handige man” omdat hij de eerste stenen gereedschappen maakte.
Van alle onbeantwoorde vragen in de moderne wetenschap is de vraag of we alleen zijn in het heelal misschien wel de meest besproken. In een nieuw artikel wordt gekeken naar een andere manier waarop we geavanceerde beschavingen zouden kunnen ontdekken en de kern daarvan is de behoefte aan energie. Hoe geavanceerder een beschaving wordt, hoe groter de behoefte aan energie en een van de meest efficiënte manieren is volgens de huidige theorieën om de energie van een actief voedend zwart gat te benutten.
NSF NOIRLab luidt het nieuwe jaar in met een schitterend sterrenstelsel dat is vastgelegd met de door het Department of Energy vervaardigde Dark Energy Camera, gemonteerd op de Amerikaanse National Science Foundation Víctor M. Blanco 4-meter telescoop op het Cerro Tololo Inter-American Observatory in Chili, een programma van NSF NOIRLab. Deze ultradiepe blik op de Antlia Cluster onthult een spectaculaire reeks van typen sterrenstelsels onder de honderden waaruit de populatie bestaat.
Een van de grootste mysteries in de wetenschap, donkere energie, bestaat eigenlijk niet, volgens onderzoekers die het raadsel proberen op te lossen hoe het heelal uitdijt. De afgelopen 100 jaar hebben natuurkundigen over het algemeen aangenomen dat de kosmos in alle richtingen even hard groeit. Ze gebruikten het concept van donkere energie om onbekende fysica te verklaren die ze niet konden begrijpen, maar de omstreden theorie heeft altijd zijn problemen gehad.
Het STELLA-observatorium op Tenerife heeft 16 jaar lang het oppervlak van een ster bestudeerd met robotische spectroscopie en Doppler-beeldvorming. In tegenstelling tot de cyclische stervlekken op onze zon vertoonde deze ster chaotisch, niet-periodiek stervlekkengedrag, wat een fundamenteel ander dynamomechanisme onthult. Het baanbrekende onderzoek is nu gepubliceerd in Nature Communications en presenteert een unieke film van de evolutie van het steroppervlak, dat anders slechts een onoplosbaar lichtpuntje aan de hemel is.
Een internationaal team onder leiding van de Universiteit van Genève (UNIGE) en met professor Stijn Wuyts van de Universiteit van Bath heeft drie ultramassieve sterrenstelsels geïdentificeerd, elk bijna net zo massief als de Melkweg, die zich al binnen de eerste miljard jaar na de oerknal hadden gevormd. De resultaten van de onderzoekers wijzen erop dat de vorming van sterren in het vroege heelal veel efficiënter was dan eerder werd gedacht, waardoor bestaande modellen voor de vorming van sterrenstelsels op losse schroeven komen te staan.
Met behulp van gegevens van NASA's JWST en Chandra X-ray Observatory heeft een team van NOIRLab-astronomen van de Amerikaanse National Science Foundation in het centrum van een sterrenstelsel slechts 1,5 miljard jaar na de oerknal een superzwaar zwart gat ontdekt dat in een fenomenaal tempo materie opeet, meer dan 40 keer de theoretische limiet.
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 1949
Op het Palomar-observatorium in de Amerikaanse staat Californië wordt in het bijzijn van ondermeer Edwin Powell Hubble de 200-inch Hale Telescope voor het eerst naar de sterren gericht. De hoofdspiegel van deze telescoop heeft een diameter van 5,08 meter waardoor deze telescoop op dat moment tweemaal zo groot was als de Hookertelescoop van het Mount Wilson-observatorium. De revolutionaire Hale telescoop werd genoemd naar de Amerikaanse astronoom George Ellery Hale die de telescoop ontwierp en de bouw ervan leidde. Tot 1976 was dit de grootste telescoop op Aarde. Vandaag de dag wordt deze telescoop nog steeds gebruikt voor astronomisch onderzoek.
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.