De Einstein Probe van de Chinese Academy of Sciences (CAS) is op 9 januari 2024 in de ruimte gebracht met een Chang Zheng (Long March) 2C raket vanaf het Xichang Satellite Launch Centre in China. Met de succesvolle lancering begon de Einstein Probe aan zijn missie om de hemel te onderzoeken en te jagen op uitbarstingen van röntgenlicht van mysterieuze objecten zoals neutronensterren en zwarte gaten.
Einstein Probe is een samenwerking onder leiding van CAS met de European Space Agency (ESA) en het Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics (MPE), Duitsland. "Ik wil onze collega's bij CAS feliciteren met de succesvolle lancering van een innovatieve missie die grote vooruitgang zal boeken op het gebied van röntgensterrenkunde," zegt Carole Mundell, ESA's Director of Science. "Bij ESA hechten we veel waarde aan internationale samenwerking om de wetenschap vooruit te helpen en ons begrip van de kosmos te verdiepen. Ik wens het Einstein Probe team een zeer succesvolle missie."
Om de hele hemel efficiënt te monitoren en routinematig nieuwe röntgenbronnen te ontdekken, is de Einstein Probe uitgerust met twee instrumenten die samen een breed en gevoelig beeld van de hemel geven: de Wide-field X-ray Telescope (WXT) en de Follow-up X-ray Telescope (FXT). Het ontwerp van de optiek van de WXT is geïnspireerd op de ogen van kreeften; in een modulaire lay-out gebruikt het honderdduizenden vierkante vezels die het licht naar de detectoren kanaliseren. Dit geeft de Einstein Probe de unieke mogelijkheid om in één oogopslag bijna een tiende van de hemelbol waar te nemen. Nieuwe röntgenbronnen die door WXT worden waargenomen, worden onmiddellijk in FXT opgenomen. FXT heeft een smaller beeld, maar is gevoeliger en vangt meer details op.
ESA ondersteunde het testen en kalibreren van de röntgendetectoren en de optiek van WXT en ontwikkelde de spiegelconstructie van een van de twee telescopen van FXT in samenwerking met MPE en Media Lario (Italië). MPE leverde de spiegelconstructie voor de andere telescoop van FXT, evenals de detectormodules voor beide FXT-eenheden. ESA leverde ook het systeem om ongewenste elektronen weg te leiden van de detectoren (de elektronenomleider). Tijdens de hele missie zullen de grondstations van ESA worden gebruikt om te helpen bij het downloaden van de gegevens van het ruimteschip.
In ruil voor deze bijdragen krijgt ESA toegang tot 10% van de gegevens die de waarnemingen van Einstein Probe opleveren. Het vermogen van de missie om nieuwe röntgenbronnen op te sporen en te volgen hoe deze in de loop van de tijd veranderen, is van fundamenteel belang om meer inzicht te krijgen in de meest energetische processen in het heelal. Krachtige explosies van röntgenstraling ontstaan wanneer neutronensterren botsen, supernova's ontploffen en materie wordt opgeslokt door zwarte gaten of wordt uitgeworpen uit de verpletterende magnetische velden die hen omhullen.
"Ik kijk uit naar de ontdekkingen die Einstein Probe mogelijk zal maken," zegt Erik Kuulkers, ESA's Einstein Probe Project Scientist. "Dankzij zijn unieke brede blik kunnen we het röntgenlicht opvangen van botsingen tussen neutronensterren en ontdekken wat de oorzaak is van sommige van de zwaartekrachtgolven die we op aarde waarnemen. Wanneer deze ongrijpbare rimpelingen in de ruimtetijd worden geregistreerd, kunnen we vaak niet lokaliseren waar ze vandaan komen. Door de uitbarsting van röntgenstraling snel op te sporen, kunnen we de oorsprong van veel gebeurtenissen met zwaartekrachtgolven achterhalen."
Na de lancering bereikte de Einstein Probe zijn baan op een hoogte van ongeveer 600 km. Het ruimtevaartuig cirkelt elke 96 minuten rond de aarde met een inclinatie van 29 graden en kan in slechts drie banen bijna de volledige nachthemel in de gaten houden. In de komende zes maanden zal het operatieteam zich bezighouden met het testen en kalibreren van de instrumenten. Na deze voorbereidingsfase zal Einstein Probe minstens drie jaar lang aandachtig de hele röntgenhemel in de gaten houden.
Bron: ESA
