Heelal
Eind 2019 begon het tot dan toe onopvallende sterrenstelsel SDSS1335+0728 plotseling helderder te stralen dan ooit tevoren. Om te begrijpen waarom, hebben astronomen gegevens van diverse instrumenten in de ruimte en op de grond, waaronder de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), gebruikt om bij te houden hoe de helderheid van het stelsel is veranderd.
Astronomen van het MIT hebben het ongrijpbare sterlicht rond een aantal van de vroegste quasars in het heelal waargenomen. De verre signalen, die meer dan 13 miljard jaar teruggaan tot de kinderschoenen van het heelal, onthullen aanwijzingen over hoe de allereerste zwarte gaten en sterrenstelsels zich ontwikkelden. Quasars zijn de zinderende centra van actieve sterrenstelsels, die in hun kern een onverzadigbaar superzwaar zwart gat herbergen.
ESA's Gaia ruimtetelescoop heeft de geschiedenis van ons sterrenstelsel verder ontrafeld en twee verrassende stromen van sterren ontdekt die meer dan 12 miljard jaar geleden werden gevormd en in elkaar overvloeiden. De twee stromen, Shakti en Shiva genaamd, hebben geholpen bij de vorming van de jonge Melkweg. Ze zijn allebei zo oud dat ze waarschijnlijk zelfs eerder zijn gevormd dan de oudste delen van de spiraalarmen en -schijf van ons huidige sterrenstelsel.
Astronomen hebben het grootste volume ooit van het heelal in kaart gebracht met een nieuwe kaart van actieve superzware zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels. Deze zwarte gaten, quasars genaamd, zijn ironisch genoeg een van de helderste objecten in het heelal. De nieuwe kaart registreert de locatie van ongeveer 1,3 miljoen quasars in ruimte en tijd, waarvan de verste helder schenen toen het heelal nog maar 1,5 miljard jaar oud was (ter vergelijking: het heelal is nu 13,7 miljard jaar oud).
De ster J1010+2358 stamt mogelijk af van slechts één van de eerste sterren, waardoor het een krachtige sonde zou zijn voor de ongrijpbare eerste generatie sterren. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat de eigenschappen van de ster overeenkomen met verschillende stellaire voorouders. De eerste sterren in het heelal ontstonden in wolken van ongerept gas met alleen waterstof, helium en een klein beetje lithium.
Het inwendige van zwarte gaten blijft een raadsel voor de wetenschap. In 1916 schetste de Duitse natuurkundige Karl Schwarzschild een oplossing voor de algemene relativiteitsvergelijkingen van Albert Einstein, waarin het centrum van een zwart gat bestaat uit een zogenaamde singulariteit, een punt waarop ruimte en tijd niet langer bestaan.
Met behulp van de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) hebben astronomen een heldere quasar geïdentificeerd. Ze ontdekten dat deze niet alleen de helderste quasar in zijn soort is, maar ook het allerhelderste object dat ooit is waargenomen. Quasars zijn de heldere kernen van verre sterrenstelsels en worden van energie voorzien door superzware zwarte gaten. Het zwarte gat in deze recordbrekende quasar wordt per dag een zonsmassa zwaarder en is daarmee het snelst groeiende zwarte gat tot nu toe.
Op 14 februari is ESA's ruimtetelescoop Euclid met zijn onderzoek van het donkere heelal begonnen. De komende zes jaar zal Euclid miljarden sterrenstelsels observeren in 10 miljard jaar kosmische geschiedenis. Euclid, een van de meest nauwkeurige en stabiele ruimtetelescopen ooit gebouwd, werd gelanceerd op 1 juli 2023. Tijdens de eerste maanden in de ruimte hebben teams in heel Europa de missie aangezet, getest en voorbereid op routinematige wetenschappelijke waarnemingen. Deze 'routine' wetenschappelijke waarnemingen zijn echter geen peulenschil.
In ons meest eenvoudige begrip van ons zonnestelsel worden planeten in de baan van onze zware ster, de zon, getrokken. Maar wat gebeurt er met objecten ter grootte van een planeet die geen ster hebben? Een team astronomen dat Jupiter-massa binaire objecten (JuMBO's) in de Orionnevel bestudeert, krijgt een nieuw begrip van deze ongewone systemen. Deze massieve, vrij zwevende objecten worden in een baan om elkaar heen getrokken. Deze nieuwste bevindingen zijn afkomstig van waarnemingen door de Karl G. Jansky Very Large Array (VLA) van het National Radio Astronomy Observatory van de Amerikaanse National Science Foundation en NASA's James Webb Space Telescope.
Sterverscheurende zwarte gaten zijn overal aan de hemel als je maar weet hoe je ze moet zoeken. Dat is de boodschap van een nieuwe studie van MIT-wetenschappers die vandaag verschijnt in Astrophysical Journal. De auteurs van het onderzoek melden de ontdekking van 18 nieuwe verstoringen door getijden (TDE's), extreme gevallen waarbij een ster in de buurt door getijden in een zwart gat wordt getrokken en aan stukken wordt gescheurd. Terwijl het zwarte gat zich tegoed doet, geeft het een enorme energie-uitbarsting af in het hele elektromagnetische spectrum.
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 1908
De Britse astronoom Philibert Jacques Melotte ontdekt een maan rond de planeet Jupiter die we vandaag de dag kennen als Pasiphaë. Deze maan zou een diameter hebben van ongeveer 58 kilometer en werd in 1975 genoemd naar Pasiphae uit de Griekse mythologie, de moeder van de Minotaurus. Omdat de maan vanaf de Aarde is ontdekt met behulp van sterke telescopen en de maan nooit is onderzocht door een ruimtesonde is er weinig over bekend.
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.