Heelal
De bekende ster Betelgeuze is in de loop der jaren helderder en donkerder geworden, waardoor sommigen denken dat hij op het punt staat een supernova te worden. Een nieuwe studie van het Flatiron Institute en medewerkers suggereert echter dat deze onverklaarbare veranderingen in helderheid te wijten zijn aan een begeleidende ster die periodiek lichtblokkerende stof uit zijn weg blaast.
Nieuwe bevindingen met gegevens van NASA's IXPE-missie (Imaging X-ray Polarimetry Explorer) bieden een ongekend inzicht in de vorm en aard van een structuur die belangrijk is voor zwarte gaten, de zogenaamde corona. Een corona is een verschuivend plasmagebied dat deel uitmaakt van de materiestroom naar een zwart gat, waarover wetenschappers alleen een theoretisch begrip hebben. De nieuwe resultaten onthullen voor het eerst de vorm van de corona en kunnen wetenschappers helpen bij het begrijpen van de rol die de corona speelt bij het voeden en in stand houden van zwarte gaten.
Op 15 oktober 2024 onthulde ESA's Euclid ruimtemissie het eerste stukje van haar grote kaart van het heelal, waarop miljoenen sterren en sterrenstelsels te zien zijn. Dit eerste stuk van de kaart, een enorm mozaïek van 208 gigapixels, werd op die dag onthuld op het International Astronautical Congress in Milaan, Italië, door ESA's Director General Josef Aschbacher en Director of Science Carole Mundell.
Astronomen hebben met gegevens van de Gaia-ruimtetelescoop 55 hogesnelheidssterren ontdekt, afkomstig uit de jonge stercluster R136 in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van de Melkweg. Daarmee is het aantal bekende ‘wegrensterren’ in dit gebied vertienvoudigd. Het team astronomen van onder andere de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Leiden en de Radboud Universiteit publiceert de resultaten deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.
Voor het eerst hebben astronomen beelden vastgelegd van een andere ster dan de zon, die voldoende detailrijk zijn om de beweging van gasbellen op diens oppervlak te kunnen volgen. De beelden van de ster, R Doradus, zijn in juli en augustus 2023 verkregen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een telescoop die mede-eigendom is van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO).
Als dit sterrenstelsel typisch is, dan geeft het onderzoek, dat vandaag is gepubliceerd in Nature Astronomy, aan dat ons sterrenstelsel al een wisselwerking heeft met zijn naaste buur, Andromeda. Waar eindigt een sterrenstelsel en begint de diepe ruimte? Het lijkt een eenvoudige vraag, totdat je beter kijkt naar het gas rondom sterrenstelsels, dat bekend staat als het circumgalactische medium.
De Event Horizon Telescope (EHT)-samenwerking heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) en andere faciliteiten testwaarnemingen gedaan waarbij de hoogste resolutie is bereikt die ooit vanaf het aardoppervlak is verkregen [1]. Ze hebben dit voor elkaar gekregen door licht van verre sterrenstelsels te detecteren op een frequentie van ongeveer 345 gigahertz, wat overeenkomt met een golflengte van 0,87 millimeter. De EHT-partners verwachten dat ze in de toekomst afbeeldingen van zwarte gaten kunnen maken die vijftig procent gedetailleerder zijn dan voorheen mogelijk was, waardoor het gebied net buiten de rand van nabije superzware zwarte gaten scherper in beeld kan worden gebracht.
Onderzoekers van het Center for High Angular Resolution Astronomy (CHARA) Array van Georgia State University hebben nieuwe details ontdekt over de grootte en het uiterlijk van de Poolster. Het nieuwe onderzoek is gepubliceerd in The Astrophysical Journal. De noordpool van de aarde wijst naar een richting in de ruimte die wordt gemarkeerd door de Poolster. Polaris is zowel een navigatiehulp als een opmerkelijke ster op zichzelf. Het is het helderste lid van een drievoudig sterrensysteem en is een pulserende veranderlijke ster.
Eind 2019 begon het tot dan toe onopvallende sterrenstelsel SDSS1335+0728 plotseling helderder te stralen dan ooit tevoren. Om te begrijpen waarom, hebben astronomen gegevens van diverse instrumenten in de ruimte en op de grond, waaronder de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), gebruikt om bij te houden hoe de helderheid van het stelsel is veranderd.
Astronomen van het MIT hebben het ongrijpbare sterlicht rond een aantal van de vroegste quasars in het heelal waargenomen. De verre signalen, die meer dan 13 miljard jaar teruggaan tot de kinderschoenen van het heelal, onthullen aanwijzingen over hoe de allereerste zwarte gaten en sterrenstelsels zich ontwikkelden. Quasars zijn de zinderende centra van actieve sterrenstelsels, die in hun kern een onverzadigbaar superzwaar zwart gat herbergen.
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 2004
De Nederlandse ruimtevaarder André Kuipers gaat aan boord van de Sojoez TMA-4 ruimtecapsule voor een eerste keer de ruimte in. Tijdens zijn eerste ruimtemissie verblijft hij enkele dagen aan boord van het internationale ruimtestation ISS in het kader van de DELTA missie. De naam 'DELTA' is een acroniem voor Dutch expedition for life science, technology and atmospheric research maar verwijst ook naar de rivierdelta van Nederland. Gedurende het verblijf van André Kuipers aan boord van het ISS voert hij wetenschappelijke experimenten uit op vlak van biologie, geneeskunde, technologische ontwikkeling, natuurkunde en aardobservatie. Foto: ESA
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.