Laatste nieuws

Drie door NASA gefinancierde raketten staan klaar om gelanceerd te worden vanaf de Poker Flat Research Range in Fairbanks, Alaska, in een experiment dat moet aantonen hoe poollichtsubstormen het gedrag en de samenstelling van de verre bovenste atmosfeer van de aarde beïnvloeden. De resultaten van het experiment kunnen een lang gekoesterde theorie over de interactie van het poollicht met de thermosfeer op losse schroeven zetten. Het kan ook de voorspelling van het ruimteweer verbeteren, wat van cruciaal belang is nu de wereld in het dagelijks leven steeds meer vertrouwt op satellietgebaseerde apparaten zoals GPS-apparaten.

Satellietoperatoren hebben betere ruimteweermodellen nodig om de levensduur van hun satellieten te maximaliseren en botsingen in een lage baan om de aarde te voorkomen. De groei van het aantal satellieten en brokstukken in een baan om de aarde, aangedreven door megaconstellaties zoals Starlink van SpaceX, heeft een nieuwe impuls gegeven aan de inspanningen om beter te modelleren hoe gebeurtenissen in het ruimteweer de dichtheid van de bovenste atmosfeer kunnen verhogen en daarmee de weerstand die satellieten in lage banen kunnen ondervinden.

Een startup voorspelt nu ruimteweer met openbaar beschikbare gegevens en is van plan om tegen 2028 een constellatie van 24 weersatellieten te lanceren. Het doel: miljarden, zo niet triljoenen dollars aan infrastructuur op de grond beschermen, plus de levens van ruimtetoeristen en astronauten nu we ons steeds meer buiten de planeet begeven. “Stel je voor dat je door de ruimte reist en de zon zendt een onzichtbare uitbarsting van straling, energie en geladen deeltjes uit die absoluut destructief kunnen zijn”, vertelde Alex Pospekhov, CEO van Mission Space, in een recente podcast van TechFirst. "Dit noemen we ruimteweer. En als zoiets gebeurt, heeft het invloed op activa in de ruimte, op aarde en brengt het natuurlijk het leven van astronauten en ruimtetoeristen in gevaar."

Het lijdt geen twijfel dat de zon een temperamentvolle ster is, zoals de ongewoon sterke zonnestormen van dit jaar laten zien. Sommige leidden tot opmerkelijke aurora's, zelfs op lage breedtegraden. Maar kan onze ster nog woedender worden? Bewijs voor de hevigste zonne-“driftbuien” is te vinden in prehistorische boomstammen en in monsters van duizenden jaren oud gletsjerijs. Op basis van deze indirecte bronnen kan de frequentie van supervlammen echter niet worden vastgesteld. En directe metingen van de hoeveelheid straling van de zon die de aarde bereikt, zijn pas sinds het begin van het ruimtetijdperk beschikbaar. Een andere manier om meer te weten te komen over het gedrag van onze zon op de lange termijn is door naar de sterren te gaan, zoals de insteek is van een nieuw onderzoek. 

Zoom in op de vier nieuwe zonnebeelden van Solar Orbiter, samengesteld uit hoge-resolutie waarnemingen van de PHI- en EUI-instrumenten van het zonne-observatorium op 22 maart 2023. De PHI-beelden zijn de hoogste resolutiebeelden van het zichtbare oppervlak van de zon tot nu toe, inclusief kaarten van het rommelige magneetveld van de zon en bewegingen op het oppervlak. Deze kunnen worden vergeleken met de nieuwe EUI-beelden, die de gloeiende buitenste atmosfeer, of corona, van de zon laten zien.

Proba-3 is zo'n ambitieuze missie dat er meer dan één ruimtevaartuig nodig is om te slagen. Om Proba-3's Coronagraph-ruimtevaartuig de zwakke omringende atmosfeer van de zon te laten observeren, moet het schijfdragende Occulter-ruimtevaartuig de vurige zonneschijf blokkeren. Dit betekent dat Proba-3's Occulter continu naar de zon gericht is, waardoor het op zichzelf al een waardevol platform voor de wetenschap is. Aan de zonzijde van de Occulter bevindt zich daarom een speciaal instrument dat continu de totale energie-output van de zon meet, bekend als de totale zonne-irradiantie, een essentiële variabele voor klimaatstudies. De Davos Absolute Radiometer (DARA), dat het formaat heeft van een schoendoos, is aan de missie geleverd door het Physical Meteorological Observatory Davos, PMOD, in Zwitserland.

Stel je voor: 1994. De eerste World Wide Web conferentie vond plaats in Genève, de eerste trein reed onder het Kanaal door en slechts drie jaar na het einde van de Koude Oorlog lanceerde het eerste Russische instrument op een Amerikaans ruimteschip in de diepe ruimte vanaf Cape Canaveral. De missie om de zonnewind te bestuderen, met de toepasselijke naam Wind, hield beloften in voor heliofysici en astrofysici over de hele wereld om fundamentele plasmaprocessen te onderzoeken in de zonnewind die op de aarde afstevent, belangrijke informatie om ons te helpen de ruimteweersomgeving rond onze thuisplaneet te begrijpen en mogelijk te beperken.

De Universiteit van New Hampshire in Durham zal sensoren bouwen om zonnewinden te bestuderen in het kader van een contract van $24,3 miljoen dat 24 oktober werd aangekondigd. Het contract voor de Solar Wind Plasma Sensor, toegekend door NASA namens de National Oceanic and Atmospheric Administration, heeft betrekking op twee instrumenten voor het Lagrange 1 Series-project, dat deel uitmaakt van het Space Weather Next Program van NOAA. Via het Space Weather Next Program wil NOAA doorlopend toegang krijgen tot coronale beelden en zonnewindmetingen. De Universiteit van New Hampshire zal twee sensoren ontwikkelen en bouwen om de supersonische stroom van heet plasma van de zon te bestuderen. De lancering van de sensoren is gepland voor 2029 en 2032.

In een teleconferentie met verslaggevers op dinsdag kondigden vertegenwoordigers van NASA, de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) en het internationale Solar Cycle Prediction Panel aan dat de zon haar zonnemaximumperiode heeft bereikt, die het komende jaar zou kunnen aanhouden. De zonnecyclus is een natuurlijke cyclus die de Zon doorloopt tijdens de overgang tussen lage en hoge magnetische activiteit. Ongeveer elke 11 jaar, op het hoogtepunt van de zonnecyclus, draaien de magnetische polen van de zon om, op aarde zou dat zijn alsof de noord- en zuidpool elk decennium van plaats wisselen, en gaat de zon van een rustige naar een actieve en stormachtige staat.

Als gevolg van het zonnemaximum en een geomagnetische storm heeft men in de nacht van 10 op 11 oktober 2024 in Nederland en België op tal van plaatsen het prachtige poollicht (noorderlicht) kunnen waarnemen. Normaal is het noorderlicht in onze regio's vooral fotografisch zichtbaar maar ditmaal was het zelfs, tussen de bewolking en regenbuien door, ook visueel te zien in België en Nederland. Bekijk hier de mooiste foto's! 

Heb je altijd al eens het noorderlicht willen zien of wil je weten hoe actief onze zon momenteel is? Dan hebben wij voor u de perfecte app waarmee je in real-time de kansen op poollicht kan volgen en alle data kan opvragen over de activiteit van onze ster en de invloed hiervan op het ruimteweer. Het help gedeelte van de app leert je alles over het voorspellen van poollicht en dankzij gratis push meldingen blijf je ook steeds op de hoogte van belangrijke gebeurtenissen op vlak van ruimteweer. De SpaceWeatherLive app is gratis te downloaden voor zowel Apple alsook Android gebruikers. Ontdek er hier alles over! 

De zon heeft op donderdag 3 oktober 2024 haar krachtigste zonnevlam van deze cyclus losgelaten, een kolossale X-klasse uitbarsting. De X9.05 zonnevlam bereikte zijn hoogtepunt om 14u10 Belgische tijd en veroorzaakte kortegolfradioblackouts boven Afrika en Europa, het door de zon beschenen deel van de aarde op het moment van de uitbarsting. De zonnevlam was afkomstig van zonnevlekgroep AR3842, die al eerder het nieuws haalde. Op 1 oktober vuurde hetzelfde zonnevlekgebied een krachtige X7.1 zonnevlam af en ontketende een coronale massa ejectie (CME), een pluim van plasma en magnetisch veld, die momenteel richting de aarde raast. De inkomende CME zal naar verwachting tussen 3 en 5 oktober de aarde raken en mogelijk wijdverspreid poollicht veroorzaken.

De Amerikaanse astrofotograaf Mark Johnston zat op de eerste rij bij een epische vuurwerkshow. NASA Solar System Ambassador en vicevoorzitter van de Phoenix Astronomical Society, observeerde de zon eind augustus 2024 met een speciale telescoop toen hij beelden vastlegde van ongelooflijke bogen van plasma (superverhitte gassen) die bekend staan als protuberansen die tot ongelooflijke hoogten boven het oppervlak van onze ster reiken.

ESA's Solar Orbiter ruimtevaartuig heeft cruciale gegevens geleverd om de decennialange vraag te beantwoorden waar de energie vandaan komt die de zonnewind verhit en versnelt. In samenwerking met NASA's Parker Solar Probe onthult Solar Orbiter dat de energie die nodig is om deze uitstroom aan te drijven afkomstig is van grote fluctuaties in het magnetische veld van de zon.

Ons begrip van de zon heeft de afgelopen decennia een lange weg afgelegd, maar er zijn nog veel mysteries die huidige en toekomstige missies hopen op te lossen. Sinds we satellieten naar de ruimte begonnen te sturen, is onze kennis van de zon exponentieel toegenomen. We zagen de zon op nieuwe golflengten en namen onze lokale ster voor het eerst waar in ultraviolet en röntgenstraling. Deze waarnemingen onthulden veel nieuwe, onverklaarbare verschijnselen op de zon.

Het hyperactieve zonnevlekgebied dat verantwoordelijk was voor de prachtige aurora's eerder in mei was nog springlevend toen het wegdraaide van het zicht van de aarde. Kijkend vanaf de andere kant van de zon ontdekte de ESA-missie Solar Orbiter dat ditzelfde gebied de grootste zonnevlam van deze zonnecyclus produceerde. Door de zon van alle kanten te observeren, onthullen ESA-missies hoe actieve zonnevlekgebieden evolueren en blijven bestaan, wat de voorspelling van het ruimteweer zal helpen verbeteren.

Sinds noorderlichtjagers het bijzondere fenomeen Strong Thermal Emission Velocity Enhancement (Steve) ontdekten, een mysterieus lint van paars licht aan de nachtelijke hemel, hebben wetenschappers zich afgevraagd of het misschien een geheime tweelingbroer heeft. Dankzij het scherpe oog van een fotograaf en gegevens van ESA's Swarm-satellieten hebben we die nu misschien gevonden.

Wetenschappers zijn een stap dichter bij het identificeren van de mysterieuze oorsprong van de “langzame” zonnewind gekomen door gebruik te maken van gegevens die zijn verzameld tijdens de eerste reis van de ruimtesonde Solar Orbiter naar de zon. Zonnewind, die zich met honderden kilometers per seconde kan voortbewegen, fascineert wetenschappers al jaren en nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Astronomy, werpt eindelijk licht op hoe het ontstaat.

De aankomende bemande Artemis missies naar de maan, waarbij astronauten in de nieuwe Orion ruimtecapsules buiten de beschermende cocon van het magnetische veld van de aarde worden gestuurd, zijn aanleiding om de vluchtregels onder de loep te nemen en de vaardigheden voor het voorspellen van ruimteweer aan te scherpen. 

Op donderdag 9 mei 2024 gaf de Amerikaanse overheid voor het eerst in bijna 20 jaar een waarschuwing voor een ernstige geomagnetische storm. De Amerikaanse overheid waarschuwde het publiek voor "ten minste vijf op de aarde gerichte coronale massa-ejecties" en voor zonnevlekken die een gebied bestrijken dat 16 keer groter is dan de aarde zelf. Een zware geomagnetische storm, of G4, is de op één na hoogste graad in het classificatiesysteem van de Amerikaanse overheid. Dergelijk ruimteweer kan een zware impact hebben op onze technologische maatschappij waarin we vandaag de dag leven en werken. 

De reusachtige donkere vlek AR3664 op het oppervlak van de zon heeft zich de afgelopen dagen ontwikkelt tot een van de grootste en meest actieve zonnevlekken van deze zonnecyclus. AR3664 trok eerder deze week de aandacht van wetenschappers toen het Space Weather Prediction Center van het Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) op 7 mei 2024 waarschuwde voor een verhoogd risico op zonnevlammen.