Een Russische Rockot raket heeft op vrijdag 22 november 2013 drie Europese satellieten in de ruimte gebracht die het magnetisch veld van de Aarde in kaart moeten brengen. Het aardmagnetisch veld heeft een grote invloed op het leven op Aarde maar is ook één van de grootste overgebleven mysteries van onze planeet. Met de drie Swarm satellieten willen wetenschappers hier verandering in brengen.
Rockot
De drie Swarm-satellieten werden met behulp van een Russische Rockot draagraket in de ruimte gebracht vanop de militaire Plesetsk lanceerbasis in het noorden van Rusland. Om 13u02 Belgische tijd werden de raketmotoren van de 29 meter lange Rockot raket tot ontbranding gebracht waarna de raket zijn lanceercomplex verliet. Iets meer dan 90 minuten na de start van de lancering werden uiteindelijk de drie Swarm-satellieten uitgezet in een baan om de Aarde. Rockot raketten zijn omgebouwde Russische intercontinentale raketten die sinds het begin van de jaren '90 ook worden gebruikt voor het lanceren van satellieten. Zo bestaan de onderste twee rakettrappen uit onderdelen afkomstig van Russische UR-100N langeafstandsraketten. Daarbovenop bevindt zich de Breeze-Km rakettrap die gedurende de lancering verschillende malen tot ontbranding kan worden gebracht. Hierdoor kan men satellieten in zeer specifieke banen om de Aarde brengen. Elke commerciële missie van een Rockot raket wordt uitgevoerd door het lanceerbedrijf Eurockot dat in 1995 werd opgericht door het Europese bedrijf EADS Astrium en het Russische Khrunichev State Research and Production Space Center. De Europese ruimtevaartorganisatie ESA betaalde voor de lancering van de Swarm-satellieten 27 miljoen euro.
Veel onbeantwoorde vragen
Onze planeet wordt dagelijks gebombardeerd door schadelijke deeltjes afkomstig van de Zon en uit het heelal. Het magnetisch veld om de Aarde houdt deze deeltjes tegen en beschermd op die manier het leven op Aarde. Zonder het magnetisch veld zou onze planeet ook geen dampkring hebben. Dit magnetisch veld wordt opgewekt door gloeiend heet gesmolten ijzer in de kern van onze planeet. Wat er zich precies afspeelt in de kern van de Aarde is voor wetenschappers nog steeds een raadsel. Wetenschappers zijn de afgelopen decennia ook tot de vaststelling gekomen dat het aardmagnetisch veld steeds zwakker wordt en dat de magnetische noordpool, het noordelijkste punt van het veld, aan het verschuiven is. Zo is de precieze locatie van de magnetische noordpool de afgelopen eeuwen met 2 000 kilometer verschoven. Doordat het verschuiven de afgelopen decennia steeds sneller gaat, zou dit kunnen betekenen dat er iets bijzonders gaat gebeuren. Wetenschappers vermoeden dat de magnetische polen aan het draaien zijn. Dit gebeurt gemiddeld om de 200 000 jaar maar de laatste omkering was wel al 780 000 jaar geleden. Wat de oorzaak hiervan is, is voor de wetenschap nog steeds een mysterie. Om op al deze vragen antwoorden te krijgen, heeft de Europese ruimtevaartorganisatie ESA drie satellieten ontwikkeld die het magnetische veld van de Aarde zo goed mogelijk in kaart moeten brengen. Het Swarm project maakt deel uit van ESA's Living Planet Programme dat bestaat uit een reeks van satellieten die onze planeet onderzoeken.
Drie identieke satellieten
Het Swarm project bestaat uit drie identieke satellieten die samen zoveel mogelijk meetgegevens moeten verzamelen. Elke satelliet heeft bij de lancering een gewicht van 472 kilogram en werd gebouwd door het Europese ruimtevaartbedrijf Astrium. Tijdens deze vier jaar durende missie moeten de drie satellieten, vanuit twee verschillende banen om de Aarde, het precieze magnetische signaal dat voortkomt uit de aardkern, de mantel, de korst, de oceaan, de ionosfeer en de magnetosfeer meten zodat dit nauwkeurig in kaart kan gebracht worden. Deze meetgegevens kunnen wetenschappers ook meer vertellen over de oorzaken van het zwakker wordende magnetisch veld. De drie satellieten hebben elk de vorm van een trapezium en werden uitgerust met een uitklapbare arm waaraan zich de Absolute Scalar Magnetometer (ASM) en de Vector Field Magnetometer (VFM) instrumenten bevinden. De satellieten zelf werden ook nog uitgerust met een Accelerometer (ACC), een Laser Range Reflector (LRR), zonnepanelen en navigatie- en communicatieapparatuur.
