Op 15 oktober 2024 onthulde ESA's Euclid ruimtemissie het eerste stukje van haar grote kaart van het heelal, waarop miljoenen sterren en sterrenstelsels te zien zijn. Dit eerste stuk van de kaart, een enorm mozaïek van 208 gigapixels, werd op die dag onthuld op het International Astronautical Congress in Milaan, Italië, door ESA's Director General Josef Aschbacher en Director of Science Carole Mundell.
Het mozaïek bevat 260 waarnemingen die zijn gedaan tussen 25 maart en 8 april 2024. In slechts twee weken bestreek Euclides 132 vierkante graden van de zuidelijke hemel in ongerept detail, meer dan 500 keer het gebied van de volle maan. Dit mozaïek maakt 1% uit van het brede onderzoek dat Euclides in zes jaar zal vastleggen. Tijdens dit onderzoek observeert de telescoop de vormen, afstanden en bewegingen van miljarden sterrenstelsels tot 10 miljard lichtjaar. Hierdoor wordt de grootste kosmische 3D-kaart ooit gemaakt. Dit eerste stuk van de kaart bevat al ongeveer 100 miljoen bronnen: sterren in onze Melkweg en sterrenstelsels daarbuiten. Ongeveer 14 miljoen van deze sterrenstelsels kunnen worden gebruikt om de verborgen invloed van donkere materie en donkere energie op het heelal te bestuderen.
“Dit verbluffende beeld is het eerste stukje van een kaart die over zes jaar meer dan een derde van de hemel zal onthullen. Dit is slechts 1% van de kaart, en toch zit hij vol met een verscheidenheid aan bronnen die wetenschappers zullen helpen nieuwe manieren te ontdekken om het heelal te beschrijven,” zegt Valeria Pettorino, Euclid Project Scientist bij ESA. De gevoelige camera's van de ruimtesonde hebben een ongelooflijk aantal objecten in detail vastgelegd. Als we heel diep op het mozaïek inzoomen (dit beeld is 600 keer vergroot vergeleken met het volledige beeld), kunnen we nog steeds duidelijk de ingewikkelde structuur van een spiraalvormig sterrenstelsel zien.
Een speciaal kenmerk dat zichtbaar is in het mozaïek zijn de zwakke wolken tussen de sterren in ons eigen sterrenstelsel, ze verschijnen in lichtblauw tegen de zwarte achtergrond van de ruimte. Ze zijn een mix van gas en stof en worden ook wel “galactische cirrus” genoemd omdat ze op cirruswolken lijken. Euclides kan deze wolken zien met zijn supergevoelige camera voor zichtbaar licht omdat ze optisch licht van de Melkweg weerkaatsen. De wolken schijnen ook in ver-infrarood licht, zoals gezien door ESA's Planck-missie. Het mozaïek dat op 15 oktober 2024 is vrijgegeven, is een voorproefje van wat de Euclid-missie nog gaat brengen. Sinds de missie in februari begon met zijn wetenschappelijke routinewaarnemingen, is 12% van het onderzoek voltooid. De vrijgave van 53 vierkante graden van het onderzoek, inclusief een voorproefje van de Euclid Deep Field-gebieden, staat gepland voor maart 2025. Het eerste jaar van de kosmologiegegevens van de missie zal in 2026 aan de gemeenschap worden vrijgegeven.
Over Euclid
Euclid werd in juli 2023 gelanceerd en begon op 14 februari 2024 met zijn wetenschappelijke routinewaarnemingen. In november 2023 en mei 2024 kreeg de wereld de eerste glimp te zien van de kwaliteit van de beelden van Euclid. Euclid is een Europese missie, gebouwd en beheerd door ESA, met bijdragen van NASA. Het Euclid Consortium - bestaande uit meer dan 2000 wetenschappers van 300 instituten in 15 Europese landen, de VS, Canada en Japan - is verantwoordelijk voor het leveren van de wetenschappelijke instrumenten en de analyse van de wetenschappelijke gegevens. ESA selecteerde Thales Alenia Space als hoofdaannemer voor de bouw van de satelliet en zijn servicemodule, terwijl Airbus Defence and Space werd gekozen om de laadmodule te ontwikkelen, inclusief de telescoop. NASA leverde de detectoren van de Near-Infrared Spectrometer and Photometer (NISP). Euclid is een missie van de middenklasse in het Cosmic Vision-programma van ESA.
Bron: ESA
