Foto: NASA, ESA, CSA, and STScI. Image processing: J. DePasquale, A. Pagan, and A. Koekemoer (STScI)

NASA's James Webb Space Telescope heeft de ooit verborgen kenmerken van de protoster in de donkere wolk L1527 onthuld, en daarmee inzicht gegeven in het begin van een nieuwe ster. Deze brandende wolken in het stervormingsgebied van Taurus zijn alleen zichtbaar in infrarood licht, waardoor het een ideaal doelwit is voor Webb's Near-Infrared Camera (NIRCam).

De protoster zelf is onzichtbaar in de "nek" van deze zandlopervorm. Een protoplanetaire schijf is te zien als een donkere lijn in het midden van de hals. Het licht van de protoster lekt boven en onder deze schijf uit en verlicht holtes in het omringende gas en stof.

De meest opvallende kenmerken van het gebied, de blauwe en oranje wolken op dit representatieve infraroodbeeld, schetsen holtes die ontstaan wanneer materiaal wegschiet van de protoster en in botsing komt met omringende materie. De kleuren zelf zijn het gevolg van stoflagen tussen Webb en de wolken. De blauwe gebieden zijn waar het stof het dunst is. Hoe dikker de stoflaag, hoe minder blauw licht kan ontsnappen, waardoor oranje gebieden ontstaan.

Webb onthult ook filamenten van moleculaire waterstof die geschokt zijn doordat de protoster materiaal van zich afwerpt. Schokken en turbulentie verhinderen de vorming van nieuwe sterren, die anders overal in de wolk zouden ontstaan. Het gevolg is dat de protoster de ruimte domineert en een groot deel van het materiaal voor zichzelf opeist.

Ondanks de chaos die L1527 veroorzaakt, is hij slechts ongeveer 100.000 jaar oud - een relatief jong lichaam. Gezien zijn leeftijd en zijn helderheid in ver-infrarood licht, zoals waargenomen door missies zoals de Infrarood Astronomische Satelliet, wordt L1527 beschouwd als een klasse 0-protoster, het vroegste stadium van stervorming. Protostars als deze, die nog gehuld zijn in een donkere wolk van stof en gas, hebben nog een lange weg te gaan voordat zij volwaardige sterren worden. L1527 wekt zijn eigen energie nog niet op door kernfusie van waterstof, een essentieel kenmerk van sterren. Zijn vorm, die meestal bolvormig is, is ook onstabiel: hij heeft de vorm van een kleine, hete en gezwollen klomp gas die tussen 20 en 40% van de massa van onze zon bedraagt.

Naarmate de protoster meer massa vergaart, wordt zijn kern geleidelijk samengeperst en komt hij dichter bij een stabiele kernfusie. Op deze foto is te zien hoe L1527 dat doet. De omringende moleculaire wolk bestaat uit dicht stof en gas dat naar het centrum wordt getrokken, waar de protoster zich bevindt. Terwijl het materiaal naar binnen valt, draait het rond het centrum. Zo ontstaat een dichte schijf van materiaal, een zogenaamde accretieschijf, die de protoster voedt. Naarmate deze meer massa krijgt en verder samendrukt, zal de temperatuur van de kern stijgen en uiteindelijk de drempel bereiken voor kernfusie.

De schijf, op de foto te zien als een donkere band voor de heldere kern, is ongeveer zo groot als ons zonnestelsel. Gezien de dichtheid is het niet ongebruikelijk dat veel van dit materiaal samenklontert - het begin van planeten. Uiteindelijk geeft dit beeld van L1527 een beeld van hoe onze zon en ons zonnestelsel er in hun kindertijd uitzagen.

Bron: NASA

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 2008

Het gebeurde toen

In de stad Colombo, Sri Lanka, overlijdt Sir Arthur Charles Clarke. Hij schreef het boek 2001: A Space Odyssey en bedacht in 1945 het principe van de geostationaire communicatiesatelliet. Deze bijzondere baan om onze planeet is ook bekend als de 'Clarke Orbit'. Zijn bekendste boek, 2001: A Space Odyssey, werd in 1968 verfilmd en wordt beschouwd als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Clarke deed op de Amerikaanse televisie samen met Walter Cronkite ook verslag van de Apollo-maanexpedities en werd in 2000 door de Britse koningin geridderd voor zijn verdiensten.

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken