Close-up van het hart van WEAVE. 700 van de 950 glasvezels zijn minutieus gepositioneerd door twee robots die zich buiten beeld bevinden. De gele ring is ongeveer 60 centimeter in diameter.
Foto: Gavin Dalton/Oxford University/STFC

WEAVE, een ingenieuze spectrometer met duizenden verplaatsbare glasvezels, is bijna klaar voor gebruik door sterrenkundigen. Dat meldt een team van astronomen en technici onder leiding van Scott Trager (Rijksuniversiteit Groningen). De spectrometer, inclusief de twee robots die de glasvezels in wisselende opstellingen leggen, is succesvol geïnstalleerd op de Nederlands-Britse-Spaanse William Herschel Telescope op La Palma.

WEAVE staat voor WHT Enhanced Area Velocity Explorer en is een grotendeels in Nederland gemaakte spectrometer. Het instrument kan meer dan 900 sterren of sterrenstelsels tegelijk in de gaten houden. Het rafelt met hoge precisie sterlicht uiteen in duizenden afzonderlijke kleuren. De kern van WEAVE bestaat uit bijna 2.000 verplaatsbare glasvezels. De losse glasvezels worden zo geplaatst dat ze elkaar niet storen. Van een afstandje heeft het veel weg van een kantkloswerk of een weefgetouw, vandaar ook de naam WEAVE. Met WEAVE kunnen astronomen de vorming van sterren bestuderen en onderzoeken hoe sterrenstelsels en het heelal veranderen.

"We zijn ontzettend opgetogen dat WEAVE nu bijna klaar is voor echte waarnemingen," zegt Scott Trager (Kapteyn Astronomisch Instituut, Rijksuniversiteit Groningen). Trager is de wetenschappelijk projectleider van WEAVE en de voorzitter van het WEAVE Survey Consortium dat overzichtsstudies van het heelal moet opleveren. "Vanwege reisbeperkingen door de coronapandemie duurde het allemaal wat langer dan gepland, maar nu kunnen we echt van start."

Diverse onderdelen

WEAVE zal de komende vijf jaar tientallen miljoenen spectra van sterren en sterrenstelsels vastleggen. De gegevens van WEAVE kunnen bijvoorbeeld worden gekoppeld aan de dataverzamelingen van de LOFAR-telescoop en van de ruimtesatelliet Gaia. Doordoor krijgen astronomen meer inzicht in hoe onze Melkweg is gevormd, hoe de sterren daarin zijn geëvolueerd, hoe andere sterrenstelsels zijn samengesteld. WEAVE bestaat uit diverse onderdelen. De zogeheten primaire focuscorrigeerder (prime-focus corrector) zorgt ervoor dat elke glasvezel meer dan 80% van het sterlicht binnenkrijgt. De vezelplaatser (fibre positioner) bestaat uit twee robots die de meer dan 900 glasvezels binnen een uur in de gewenste opstelling leggen. Twee camera's met elk 12.000 bij 6.000 pixels verzamelen de uiteindelijke spectra. Twee cryostaten met vloeibare stikstof koelen de digitale camera's zodat de camera's lichtzwakke objecten nog nauwkeurig kunnen waarnemen.

Eind 2020 waren de meeste onderdelen aangekomen op het Canarische eiland La Palma. Door reisbeperkingen vanwege corona had dat langer geduurd dan verwacht. De afgelopen maanden voerden de sterrenkundigen standaard tests en waarnemingen aan bekende sterren uit. De komende twee à drie maanden volgen de wetenschappelijker waarnemingen tijdens de zogeheten science-verification-tests. Daarna kunnen astronomen uit de hele wereld van de telescoop gebruikmaken.

Consortium

De WEAVE-spectrometer is gefinancierd door Science and Technology Facilities Council (STFC, Verenigd Koninkrijk), Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), Isaac Newton Group of Telescope (ING, Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje), Astrophysical Institute of the Canaries (IAC, Spanje), Ministry of Economy and Competitiveness (MINECO, Spanje), National Institute for Astrophysics (INAF, Italië), French National Centre for Scientific Research (CNRS, Frankrijk), Paris Observatory – University of Paris Science and Letters (Frankrijk), Region île de France (Frankrijk), National Institute for Astrophysics, Optics and Electronics (INAOE, Mexico), National Council for Science and Technology (CONACYT,Mexico), Lund Observatory (Zweden), Uppsala University (Zweden), Leibniz Institute AIP (Duitsland), Max-Planck Institute for Astronomy (MPIA, Duitsland), University of Pennsylvania (Verenigde Staten), Konkoly Observatory (Hongarije).

Bron: Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)

Dit gebeurde vandaag in 2008

Het gebeurde toen

In de stad Colombo, Sri Lanka, overlijdt Sir Arthur Charles Clarke. Hij schreef het boek 2001: A Space Odyssey en bedacht in 1945 het principe van de geostationaire communicatiesatelliet. Deze bijzondere baan om onze planeet is ook bekend als de 'Clarke Orbit'. Zijn bekendste boek, 2001: A Space Odyssey, werd in 1968 verfilmd en wordt beschouwd als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Clarke deed op de Amerikaanse televisie samen met Walter Cronkite ook verslag van de Apollo-maanexpedities en werd in 2000 door de Britse koningin geridderd voor zijn verdiensten.

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken