De eerste beelden gemaakt door de telescoop EUI aan boord van de ruimtemissie Solar Orbiter zijn vrijgegeven. Het EUI instrument onder Belgische leiding, ontdekt kampvuren op de Zon. De beelden zaten meteen juist. De beelden van de hoge resolutie camera waren zo ongelooflijk scherp dat het te mooi leek om waar te zijn. De ontlading was enorm, zeker omdat dit de allereerste ruimtemissie is waarvan de instrumenten noodgedwongen vanuit ieders kot werden getest omwille van de COVID19-pandemie.
Solar Orbiter vliegt elke 168 dagen rond de zon. Het punt van de baan dat het dichtst de Zon nadert, is het perihelium. In het perihelium komt de snelheid van Solar Orbiter in de buurt van de snelheid waarmee de Zon omheen haar eigen as draait. Solar Orbiter zweeft tijdens het perihelium boven hetzelfde deel van het zonneoppervlak. Perihelium is dan ook het uitgelezen moment voor EUI om de zonneatmosfeer in detail te fotograferen. In de EUI beelden zien we dan ook overweldigende kleine details. David Berghmans: ‘Je kan het vergelijken met de aarde die we allemaal kennen van de iconische blauwe knikker. Je zoomt er op in en plots zie je details die je nooit zou verwachten: rivieren, koeien, een weg met een sliert auto’s, huizen met rokende schouwen. Zo lijkt het nu ook met de zon: plotseling kunnen we zien hoe onze ster werkt op microniveau.’
Solar Orbiter werd op 10 februari 2020 gelanceerd. Alle teams maakten zich toen klaar om de instrumenten, hardware en software te testen op de gebruikelijke manier. Maar COVID19 besliste anders. De controlekamer in Darmstadt, Duitsland speciaal ingericht voor de testen werd gesloten. De ‘off’-knoppen van alle instrumenten werden letterlijk ingedrukt. Een afschuwelijk moment voor iedereen. Na een week werd besloten om met een minimale bezetting en COVID19-proof te herstarten. De rest van de klus moest geklaard worden ‘ieder vanuit zijn kot’. Overleg gebeurde via teleconferenties, continu, parallel, met verschillende teams, … alle configuraties zijn de revue gepasseerd. Commando’s om EUI aan te sturen, werden doorgegeven vanuit de huiskamer, het bureau van de kinderen, de slaapkamer … Niemand zou op voorhand gedurfd hebben om dit zo te organiseren: vanuit je kot maar in connectie met het team verspreid over de verschillende continenten. Het voordeel was dat iedereen slechts een muisklik weg was en meteen beschikbaar om mee te zoeken naar oplossingen voor problemen die zich onderweg voor deden. De testfase werd succesvol afgesloten op 25 juni tijdens de officiële online “Mission Commissioning Results Review”-vergadering met meer dan 50 deelnemers. Het EUI team kan terugkijken op een enorm intense maar efficiënte testperiode.
Opnames gemaakt van de zon door de Extreme Ultraviolet Imager (EUI)
Foto: Solar Orbiter/EUI Team/ESA & NASA; CSL, IAS, MPS, PMOD/WRC, ROB, UCL/MSSL
Iedereen kijkt uit naar nieuwe data. Het is nog wennen dat de beelden er van dag tot dag anders uitzien. EUI brengt de Zon steeds vanuit een andere hoek in beeld. In tegenstelling tot de missies waaraan teamleden tot nu hebben meegewerkt, verandert de afstand tussen Solar Orbiter en de Zon continu. Dan vult de Zon slechts een gedeelte van het beeld, om enkele weken later beeldvullend te zijn. Het team popelt om de nieuwe beelden te bewerken, te analyseren en te interpreteren. Nieuwe wetenschap is op komst!
Het EUI-project is van start gegaan in 2008 onder de wetenschappelijke leiding van de Koninklijke Sterrenwacht van België en de technische leiding van het Centre Spatial de Liège. EUI werd ontwikkeld door een Europees consortium met belangrijke bijdragen uit Frankrijk (Institut d’Astrophysique Spatiale), Duitsland (Max-Planck-Institut für Sonnensystemforschung), Groot-Brittanië (UCL-Mullard Space Science Laboratory) en Zwitserland (Physikalisch-Meteorologisches Observatorium Davos/World Radiation Center). De Belgische bijdrage werd gefinancierd door BELSPO (Federaal Wetenschapsbeleid) via ESA/PRODEX.
Bron: Koninklijke Sterrenwacht van België
