Tijdens de flyby langs Mars op 14 maart 2025 maakte de Hera-missie voor planeetverdediging van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA voor het eerst gebruik van haar wetenschappelijke instrumenten buiten de aarde en de maan. Hera activeerde een drietal instrumenten en bracht het oppervlak van de rode planeet in beeld, evenals het gezicht van Deimos, de kleinere en mysterieuzere van de twee manen van Mars.
De ruimtesonde Hera, gelanceerd op 7 oktober 2024, is op weg om de eerste asteroïde te bezoeken waarvan de baan door menselijk toedoen is veranderd. Door van dichtbij gegevens te verzamelen over de Dimorphos-asteroïde, die in 2022 werd geraakt door NASA's DART-ruimtevaartuig, zal Hera helpen om van asteroïdeafbuiging een goed begrepen en mogelijk herhaalbare techniek te maken. Hera's flyby van Mars op 12 maart was een integraal onderdeel van haar kruisvlucht door de diepe ruimte, zorgvuldig ontworpen door het Flight Dynamics-team van ESA. Door tot op 5000 km van Mars te komen, verschoof de zwaartekracht van de planeet de baan van het onbemande ruimtevaartuig naar zijn eindbestemming, Dimorphos en de grotere asteroïde Didymos waar het omheen draait. Dit manoeuvre verkortte de reistijd van Hera met vele maanden en bespaarde hierdoor ook een aanzienlijke hoeveelheid brandstof.
Hera bewoog zich met een snelheid van 9 km/s ten opzichte van Mars en was in staat om Deimos van wel 1000 km afstand in beeld te brengen, waarbij de minder zichtbare andere kant van de zogeheten 'tidally locked' hemelobject van de rode planeet in beeld werd gebracht. Met een diameter van 12,4 km is de met stof bedekte Deimos misschien wel een overblijfsel van een gigantische inslag op Mars of een gevangen asteroïde. “Ons Mission Analysis and Flight Dynamics-team bij ESOC in Duitsland heeft geweldig werk geleverd bij het plannen van de zwaartekrachtondersteuning”, zegt ESA's Hera Spacecraft Operations Manager Caglayan Guerbuez. “Vooral omdat hen werd gevraagd de manoeuvre te verfijnen om Hera dicht bij Deimos te brengen - wat nogal wat extra werk voor hen opleverde!”
Tijdens de flyby werden drie Hera-instrumenten gebruikt:
- Hera's zwart-wit 1020x1020 pixels Asteroid Framing Camera, gebruikt voor zowel navigatie als wetenschappelijk onderzoek, maakt beelden in zichtbaar licht.
- Hera's Hyperscout H hyperspectrale beeldvormer neemt waar in een kleurenbereik dat de grenzen van het menselijk oog overschrijdt, in 25 zichtbare en nabij-infrarode spectrale banden, om te helpen bij het karakteriseren van de minerale samenstelling.
- Hera's Thermal Infrared Imager, geleverd door het Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA), maakt beelden op mid-infrarode golflengtes om de oppervlaktetemperatuur in kaart te brengen, waardoor fysische eigenschappen zoals ruwheid, deeltjesgrootteverdeling en porositeit zichtbaar worden.
De maan Deimos - Foto: ESA
ESA's Hera missiewetenschapper Michael Kueppers legt uit: “Deze instrumenten zijn al eerder uitgeprobeerd, tijdens Hera's vertrek van de aarde, maar dit is de eerste keer dat we ze hebben ingezet op een kleine verre maan waarvan we nog steeds geen kennis hebben - en daarbij hun uitstekende prestaties hebben aangetoond!” Hoofdonderzoeker Patrick Michel, directeur onderzoek bij CNRS / Observatoire de la Côte d'Azur, voegt hieraan toe: “Andere Hera-instrumenten die we zullen gebruiken zodra we de asteroïden Deimos en Dimorphos bereiken, werden niet geactiveerd, ofwel omdat ze niet bruikbaar zijn op zo'n grote afstand en snelle snelheid van een doelwit, zoals onze PALT-laseraltimeter, die een maximaal bereik van 20 km bezit, of omdat ze zijn ondergebracht aan boord van Hera's paar CubeSats die alleen bij de asteroïden zullen worden ingezet.” Hera heeft ook enkele gezamenlijke waarnemingen van Deimos gedaan met ESA's eigen Mars Express, die al meer dan twintig jaar in een baan rond de rode planeet draait.
De resultaten van de ontmoeting met Deimos moeten helpen bij de operationele planning voor de Martian Moons eXploration Mission (MMX) van volgend jaar, die wordt geleid door JAXA in samenwerking met NASA, het Franse ruimtevaartagentschap CNES, het Duitse lucht- en ruimtevaartcentrum DLR en ESA. MMX zal niet alleen gedetailleerde metingen doen aan beide manen, maar ook landen op Phobos om een monster te verzamelen en dit terug te sturen naar de aarde voor analyse.
Met een diameter van Didymos van 780 m en Dimorphos van slechts 151 m zijn Hera's tweelingbestemmingen vele malen kleiner dan de stadsmaan Deimos, maar Hera ligt nu op koers naar hen toe. Een vervolgmanoeuvre in februari volgend jaar, gevolgd door een serie 'impulsieve rendez-vous' thrustervuren vanaf oktober 2026, zal de koers verfijnen om het Didymos-systeem in december te bereiken. ESA Hera missiemanager Ian Carnelli licht toe: “Dit was de eerste opwindende exploratie-ervaring van het Hera-team, maar niet onze laatste. Over 21 maanden zal het ruimtevaartuig onze doelasteroïden bereiken en beginnen met het onderzoek naar de crashplaats van het enige object in ons zonnestelsel waarvan de baan meetbaar is veranderd door menselijk handelen.”
Foto: ESA
Bron: ESA
