NASA's Juno ruimtesonde kwam tijdens zijn 57e flyby van Jupiter dichter bij Io, de maan van de planeet, dan enige andere missie in de afgelopen twintig jaar. Op zaterdag 30 december 2023 passeerde Juno ongeveer 1.500 kilometer van Io, het meest vulkanische lichaam in het zonnestelsel. Juno was in staat om verbluffend gedetailleerde beelden van de Joviaanse maan vast te leggen. De enige keer dat een onbemande ruimtesonde dichter bij Io kwam was in 2001, toen NASA's Galileo ruimtesonde 181 kilometer boven Io's zuidpool vloog.
Juno, die op 5 augustus 2011 werd gelanceerd en op 4 juli 2016 Jupiter en zijn stelsel van manen bereikte, na een reis van 2,8 miljard kilometer, legde zes beelden van Io vast om 2023 in stijl af te sluiten. Sommige zijn zwart-wit, andere zijn in kleur. Het doel van deze reis was echter niet alleen om ongelooflijke foto's te maken, maar ook om belangrijke gegevens over Io en zijn vulkanisme te verzamelen.
"Door gegevens van deze flyby te combineren met onze eerdere waarnemingen, bestudeert het Juno-onderzoeksteam hoe de vulkanen van Io variëren", zei Scott Bolton, hoofdonderzoeker van Juno en wetenschapper aan het Southwest Research Institute, in een verklaring die voorafgaand aan de flyby werd uitgegeven. "We onderzoeken hoe vaak ze uitbarsten, hoe helder en heet ze zijn, hoe de vorm van de lavastroom verandert en hoe de activiteit van Io samenhangt met de stroom geladen deeltjes in Jupiters magnetosfeer."
NASA deelde enkele van de ongelooflijke beelden van Io op haar X-feed. Met betrekking tot een opvallend monochroom beeld van de zeer vulkanische maan, schreef de ruimtevaartorganisatie: "Het JunoCam-instrument aan boord van onze #JunoMission heeft zes beelden van Jupiters maan Io gemaakt tijdens de close encounter vandaag. Deze zwart-witfoto is gemaakt op een hoogte van ongeveer 2.500 kilometer.
Io krijgt zijn status als meest vulkanische lichaam in het zonnestelsel door de immense zwaartekracht van Jupiter, de zwaarste planeet in het zonnestelsel, naast de zwaartekrachtsinvloed van de andere grote Joviaanse manen, Europa, Ganymedes en Callisto. Samen trekken en duwen de Joviaanse manen en Jupiter op Io, waardoor getijdenkrachten ontstaan. Deze getijdenkrachten zijn zo groot dat ze het oppervlak van Io zo sterk kunnen laten buigen dat het 100 meter kan stijgen en dalen. Als gevolg hiervan is het oppervlak van Io, een lichaam dat ongeveer even groot is als de maan op aarde, bedekt met honderden actieve vulkanen die lava spuwen tot tientallen kilometers hoog boven Io.
Sommige van deze deeltjes ontsnappen uit de dunne, waterloze atmosfeer van de Joviaanse maan en worden vervolgens gevangen door de magnetische velden van Jupiter, waardoor een hete torus van plasma rond de gasreuzenplaneet wordt gevormd. En dit is slechts één manier waarop het vulkanisme van Io invloed kan hebben op het hele Joviaanse systeem, wat laat zien waarom de gegevens die het Juno-ruimteschip heeft verzameld zo waardevol zijn voor planeetwetenschappers.
Het duurt niet lang meer voordat Juno Io weer van dichtbij zal naderen. De Juno ruimtesonde zal op 2 februari 2023 opnieuw ongeveer 1.500 km van het vulkanische oppervlak van deze Joviaanse maan vliegen. Het zal niet de laatste keer zijn dat Juno Io van dichtbij zal naderen, maar de vliegbewegingen zullen steeds verder weg plaatsvinden, te beginnen met een passage op ongeveer 11.000 km afstand van Io en eindigend met een laatste vliegbeweging op ongeveer 100.000 km afstand.
Na de laatste nadering van Io zal Juno in september 2025 het einde van zijn verlengde missie bereiken (de primaire missie eindigde in juli 2021). Op dat moment zal het ruimteschip opzettelijk neerstorten in de atmosfeer van Jupiter, waarmee de 9 jaar durende studie van de gasreus en zijn manen wordt afgesloten. (Foto's: NASA)
Bron: Space.com/NASA
