De reuzenplaneet Jupiter, in al zijn glorie, wordt opnieuw bekeken door NASA's Hubble-ruimtetelescoop op deze nieuwste foto's, gemaakt op 5-6 januari 2024, van beide zijden van de planeet. Hubble monitort Jupiter en de andere planeten van het buitenste zonnestelsel elk jaar in het kader van het Outer Planet Atmospheres Legacy-programma (OPAL). De reden hiervoor is dat deze grote werelden gehuld zijn in wolken en nevels die worden opgewekt door hevige winden, waardoor een caleidoscoop van steeds veranderende weerpatronen ontstaat.
De klassieke Grote Rode Vlek, groot genoeg om de aarde op te slokken, steekt prominent af in de atmosfeer van Jupiter. Rechtsonder, op een zuidelijker breedtegraad, bevindt zich een verschijnsel dat soms de Rode Vlek Jr. wordt genoemd. Deze anticycloon is het resultaat van stormen die in 1998 en 2000 samenkwamen, en verscheen voor het eerst rood in 2006 voordat hij in de daaropvolgende jaren weer lichtbeige werd. Dit jaar is hij weer iets roder. De bron van de rode kleur is onbekend, maar het kan gaan om een aantal chemische verbindingen: zwavel, fosfor of organisch materiaal. Red Spot Jr. blijft in hun baan, maar beweegt in tegengestelde richting, en passeert de Grote Rode Vlek ongeveer om de twee jaar. Een andere kleine rode anticycloon verschijnt in het hoge noorden.
Stormactiviteit verschijnt ook op het andere halfrond. Een paar stormen, een dieprode cycloon en een roodachtige anticycloon, verschijnen rechts van het midden naast elkaar. Ze zien er zo rood uit dat het op het eerste gezicht lijkt alsof Jupiter een knie heeft geschaafd. Deze stormen draaien in tegengestelde richtingen, wat duidt op een afwisselend patroon van hoge- en lagedruksystemen. Voor de cycloon is er een opwelling aan de randen met dalende wolken in het midden, wat een opklaring in de atmosferische waas veroorzaakt.
De stormen zullen naar verwachting langs elkaar heen stuiteren omdat ze elkaar afstoten door hun tegengestelde rotatie met de klok mee en tegen de klok in. "De vele grote stormen en kleine witte wolken zijn een kenmerk van veel activiteit in Jupiters atmosfeer op dit moment," zei OPAL projectleider Amy Simon van NASA's Goddard Space Flight Center in Greenbelt, Maryland.
Aan de linkerkant van het beeld staat de binnenste maan van Galilea, Io - het meest vulkanisch actieve lichaam in het zonnestelsel, ondanks zijn kleine formaat (slechts iets groter dan de maan van de aarde). Hubble brengt vulkanische afzettingen op het oppervlak in beeld. De gevoeligheid van de Hubble-telescoop voor blauwe en violette golflengten brengt interessante oppervlaktekenmerken aan het licht. In 1979 ontdekte NASA's Voyager 1-ruimtevaartuig Io's pizza-achtige uiterlijk en vulkanisme, tot verrassing van planeetwetenschappers omdat het zo'n kleine maan is. Hubble ging verder waar Voyager was gebleven en hield Io jaar na jaar in de gaten.
De Hubble-ruimtetelescoop is al meer dan drie decennia in bedrijf en doet nog steeds baanbrekende ontdekkingen die ons fundamentele begrip van het heelal vormgeven. Hubble is een project van internationale samenwerking tussen NASA en ESA. NASA's Goddard Space Flight Center in Greenbelt, Maryland, beheert de telescoop. Goddard voert ook missieoperaties uit met Lockheed Martin Space in Denver, Colorado. Het Space Telescope Science Institute (STScI) in Baltimore, Maryland, voert de wetenschappelijke werkzaamheden aan de Hubble- en Webb-telescoop uit voor NASA.
Foto: NASA
