Foto: ESO, ESA/Hubble, M. Kornmesser

Waarnemingen met de bekende Hubble Space Telescope hebben aangetoond dat de onverwachte helderheidsafname van de ster Betelgeuze, afgelopen winter, wellicht is veroorzaakt doordat de ster een enorme hoeveelheid heet materiaal de ruimte heeft ingeblazen. Deze dramatische uitbarsting veroorzaakte een wolk van donker stof die de helderheid van deze ster, gezien vanaf de aarde, verminderde. 

Astronomen merkten in oktober 2019 op dat de rode superreus Betelgeuze, de bekende ster in het sterrenbeeld Orion, duidelijk minder helder begon te worden. Uiteindelijk was de ster in februari 2020 meer dan drie keer zo zwak geworden als normaal waarna de helderheid opnieuw terugkeerde naar normale waarden. Deze plotse helderheidsafname zorgde voor heel wat speculaties en sterrenkundigen hadden hier in eerste instantie geen exacte verklaring voor. Zo zou deze helderheidsafname kunnen veroorzaakt worden door gigantische zonnevlekken op het oppervlak van de ster of zou deze het gevolg zijn van een gigantische uitbarsting. Waarnemingen met behulp van de Hubble Space telescope tonen nu aan dat er inderdaad sprake is geweest van een gigantische wolk donker stof rondom Betelgeuze dat wellicht afkomstig is nadat een kolossale convectiecel opsteeg vanuit het inwendige van de ster. Zo zou er een grote hoeveelheid warm materiaal de ruimte zijn in geslingerd dat vervolgens afkoelde en een stofwolk vormde zodra dit warm materiaal de koudere buitenste lagen van de atmosfeer van Betelgeuze bereikte. Deze wolk moet zo omvangrijk zijn geweest dat deze een groot deel van het licht van de ster heeft geblokkeerd.

Over de oorzaak van deze uitbarsting tasten sterrenkundigen echter nog in het duister. Zo zou het opstijgen van de convectiecel extra in de hand gewerkt worden door de pulsasies die Betelgeuze vertoont. Op het moment van de uitbarsting was Betelgeuze namelijk aan het opzwellen. Deze ster kent van nature een 420 dagen tellende cyclus waarin de ster opzwelt en vervolgens terug inkrimpt. Bij het opzwellen van de ster zou dit het warme materiaal een extra duwtje in de rug geven waardoor dit door de atmosfeer van Betelgeuze kon geraken om daarna af te koelen tot een gigantische stofwolk. Astronomen sluiten niet uit dat deze bijzondere helderheidsafname een voorbode kan zijn van een supernova-explosie dat de ster vroeg of laat te wachten staat. Deze ster maakt in snel tempo haar brandstof op. Aangezien dit haar bron van energie is, kan deze zonder brandstof niet meer opboksen tegen de zwaartekracht en stroomt er een deel van haar massa naar de kern. Die kern wordt uiteindelijk steeds zwaarder tot deze in elkaar stort met als resultaat een gigantische supernova-explosie. Een dergelijke supernova-explosie zou zelfs overdag vanaf de aarde goed zichtbaar zijn. Dit kan echter nog vele duizenden jaren duren. Omdat Betelgeuze ongeveer 725 lichtjaar van ons is verwijderd, zien we de ster nu zoals deze er rond het jaar 1300 uitzag. De uitbarsting die leidde tot de afname in helderheid vond dus eigenlijk in de middeleeuwen plaats.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 2008

Het gebeurde toen

In de stad Colombo, Sri Lanka, overlijdt Sir Arthur Charles Clarke. Hij schreef het boek 2001: A Space Odyssey en bedacht in 1945 het principe van de geostationaire communicatiesatelliet. Deze bijzondere baan om onze planeet is ook bekend als de 'Clarke Orbit'. Zijn bekendste boek, 2001: A Space Odyssey, werd in 1968 verfilmd en wordt beschouwd als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Clarke deed op de Amerikaanse televisie samen met Walter Cronkite ook verslag van de Apollo-maanexpedities en werd in 2000 door de Britse koningin geridderd voor zijn verdiensten.

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken