Vandaag onthult ESA's Euclid ruimtemissie haar eerste full-colour beelden van de kosmos. Nooit eerder was een telescoop in staat om zulke haarscherpe astronomische beelden te maken van zo'n groot deel van de hemel en zo ver in het verre heelal te kijken. Deze vijf beelden illustreren het volledige potentieel van Euclid; ze laten zien dat de telescoop klaar is om de meest uitgebreide 3D-kaart van het heelal tot nu toe te maken en een aantal van zijn verborgen geheimen te onthullen.
Euclid, onze detective van het donkere heelal, heeft een moeilijke taak: onderzoeken hoe donkere materie en donkere energie ervoor hebben gezorgd dat ons heelal eruitziet zoals het er nu uitziet. Onze kosmos lijkt voor 95% uit deze mysterieuze 'donkere' entiteiten te bestaan. Maar we begrijpen niet wat ze zijn omdat hun aanwezigheid slechts zeer subtiele veranderingen veroorzaakt in het uiterlijk en de bewegingen van de dingen die we kunnen zien. Om de 'donkere' invloed op het zichtbare heelal te onthullen, zal Euclid de komende zes jaar de vormen, afstanden en bewegingen van miljarden sterrenstelsels tot 10 miljard lichtjaar observeren. Hierdoor zal de grootste kosmische 3D-kaart worden gecreëerd die ooit is gemaakt. Wat Euclid blik op de kosmos bijzonder maakt, is zijn vermogen om in één keer een opmerkelijk scherp zichtbaar en infrarood beeld te maken van een enorm deel van de hemel. De beelden die vandaag zijn vrijgegeven laten deze speciale capaciteit zien: van heldere sterren tot zwakke sterrenstelsels, de waarnemingen laten het geheel van deze hemelobjecten zien, terwijl ze extreem scherp blijven, zelfs wanneer wordt ingezoomd op verre sterrenstelsels.
"Donkere materie trekt sterrenstelsels samen en zorgt ervoor dat ze sneller draaien dan alleen zichtbare materie kan verklaren; donkere energie drijft de versnelde uitdijing van het heelal aan. Euclid zal kosmologen voor het eerst in staat stellen om deze concurrerende donkere mysteries samen te bestuderen," legt ESA-directeur wetenschap, professor Carole Mundell, uit. "Euclid zal een sprong voorwaarts maken in ons begrip van de kosmos als geheel en deze prachtige Euclid-beelden laten zien dat de missie klaar is om te helpen bij het beantwoorden van een van de grootste mysteries van de moderne fysica."
"We hebben nog nooit zulke astronomische beelden gezien, met zoveel details. Ze zijn nog mooier en scherper dan we hadden kunnen hopen en laten ons veel voorheen ongeziene kenmerken zien in bekende gebieden van het nabije heelal. Nu zijn we klaar om miljarden sterrenstelsels te observeren en hun evolutie door de kosmische tijd heen te bestuderen," zegt René Laureijs, ESA's Euclid Project Scientist.
"Onze hoge eisen aan deze telescoop hebben hun vruchten afgeworpen: dat deze beelden zo gedetailleerd zijn, is allemaal te danken aan een speciaal optisch ontwerp, perfecte fabricage en assemblage van telescoop en instrumenten, en extreem nauwkeurige richt- en temperatuurregeling," voegt Giuseppe Racca, ESA's Euclid Project Manager, toe. "Ik wil iedereen feliciteren en bedanken die betrokken is geweest bij het realiseren van deze ambitieuze missie, die een weerspiegeling is van Europese uitmuntendheid en internationale samenwerking.De eerste beelden die door Euclid zijn gemaakt, zijn ontzagwekkend en herinneren ons eraan waarom het essentieel is dat we naar de ruimte gaan om meer te weten te komen over de mysteries van het heelal," zegt ESA-directeur-generaal Josef Aschbacher.
Binnenkort nieuwe ontdekkingen
Euclid's eerste blik op de kosmos is niet alleen mooi, maar ook enorm waardevol voor de wetenschappelijke gemeenschap. Ten eerste laat het zien dat de telescoop en instrumenten van Euclid uitstekend presteren en dat astronomen Euclides kunnen gebruiken om de verdeling van materie in het heelal en de evolutie ervan op de grootste schalen te bestuderen. Het combineren van veel waarnemingen van deze kwaliteit die grote delen van de hemel bestrijken, zal ons de donkere en verborgen delen van de kosmos laten zien.
Ten tweede bevat elk beeld afzonderlijk een schat aan nieuwe informatie over het nabije heelal (klik op de afzonderlijke beelden om hier meer over te weten te komen). "In de komende maanden zullen wetenschappers van het Euclid Consortium deze beelden analyseren en een reeks wetenschappelijke artikelen publiceren in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics, samen met artikelen over de wetenschappelijke doelstellingen van de Euclid-missie en de prestaties van het instrument," voegt Yannick Mellier, Euclid Consortium lead, toe. Tot slot gaan deze beelden verder dan het domein van donkere materie en donkere energie. Ze laten ook zien hoe Euclid een schat aan informatie zal opleveren over de fysica van individuele sterren en sterrenstelsels.
Bolvormige sterrenhoop NGC 6397 - Foto: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA
Klaar voor routinewaarnemingen
Euclid werd op 1 juli 2023 om 17:12 CEST gelanceerd met een SpaceX Falcon 9 raket vanaf Cape Canaveral Space Force Station in Florida, VS, naar het zon-aarde Lagrange punt 2. In de maanden na de lancering zijn wetenschappers en ingenieurs bezig geweest met een intensieve fase van het testen en kalibreren van de wetenschappelijke instrumenten van Euclides. Het team is bezig met de laatste fijnafstelling van het ruimteschip voordat de wetenschappelijke routinewaarnemingen begin 2024 beginnen. In zes jaar tijd zal Euclid een derde van de hemel in kaart brengen met een ongekende nauwkeurigheid en gevoeligheid. Naarmate de missie vordert, zal de databank van Euclides één keer per jaar worden vrijgegeven en beschikbaar zijn voor de wereldwijde wetenschappelijke gemeenschap via de Astronomy Science Archives die gehost worden in ESA's European Space Astronomy Centre in Spanje.
De bekende Paardenkopnevel - Foto: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA
