De sterrenhemel en Melkweg fotograferen blijft voor heel veel fotografen een interessant iets. Een mooie foto van de Melkweg toont de pracht van de sterrenhemel en vertelt ons meer over onze locatie in het heelal. Toch blijkt het fotograferen van de sterrenhemel en de Melkweg velen af te schrikken ook al is dit makkelijker dan je denkt. In dit artikel wordt grondig uitgelegd hoe je de sterrenhemel en de Melkweg het best fotografeert en met wat je allemaal rekening hoeft te houden.
Benodigdheden
Het spreekt voor zich dat je het best gebruik maakt van een digitale spiegelreflex- (DSLR) of systeemcamera voor het fotograferen van de sterrenhemel. Dergelijke camera's hebben heel wat mogelijkheden op vlak van instellingen en kunnen hoge ISO-waardes aan. Om de prachtige nachtelijke sterrenhemel te kunnen fotograferen, heb je enkele belangrijke benodigdheden nodig. Zo heb je absoluut een goed statief nodig aangezien de camera stevig stabiel moet staan op de plek waar je de foto's wil nemen. Door een stevig statief te gebruiken, is de kans op bewegingsonscherpte klein. Naast een stevig statief gebruik je best ook een lichtsterke lens (objectief). Dit betekent dat je best een lens gebruikt met een lichtsterkte (diafragma) van f/2.0 of groter (laag F-getal). Indien je zoveel mogelijk van de sterrenhemel of de Melkweg wil fotograferen kan je het best ook een groothoeklens gebruiken zoals een 16-35mm objectief.
Locatie en timing
Wellicht is het zoeken naar een goede locatie de grootste uitdaging. De sterrenhemel of Melkweg fotograferen vanuit een stad of industriële omgeving is niet de beste locatie omdat men hier heel vaak last heeft van lichtvervuiling. Wanneer je 's nachts foto's maakt met lange sluitertijden zal de lichtvervuiling meer naar voor komen op de foto waardoor de sterrenhemel alles behalve 'donker' zal lijken. De beste locaties zijn vaak afgelegen gebieden waar in kilometers ver geen stad of industriële zone terug te vinden is. In de Benelux kan deze zoektocht best lastig zijn aangezien België en Nederland 's nachts enorm verlicht zijn. Wil je echt indrukwekkende foto's maken van de sterrenhemel en de melkweg dan kan je best een reis plannen naar locaties die hiervoor gekend zijn zoals Death Valley in de Verenigde Staten of de verlaten woestijn van Namibië. Binnen Europa zijn er ook locaties in Duitsland (Westhavelland), Oostenrijk (Naturpark Zirbitzkogel-Grebenzen), Ierland (Kerry International Dark Sky Reserve) en het Verenigd Koninkrijk (Kielder Forest Park) die gekend staan om hun 'donkere' sterrenhemel. Op de website DarkSkyFinder (https://darksitefinder.com) kan je opzoeken waar zich de donkerste locaties op Aarde bevinden. Wanneer je dan toch een goede locatie hebt gevonden, kan je het best de sterrenhemel fotograferen wanneer de maan niet zichtbaar is (in de periode rond nieuwe maan). Wanneer de maan fel aan de hemel staat, zal het licht van de maan ervoor zorgen dat de zwakste sterren niet meer zichtbaar zijn. Ondanks het feit dat in de winter de nachten het langst zijn, is dit niet het beste seizoen om de Melkweg te fotograferen. In de zomer zal de kern van de Melkweg hoog aan de hemel komen te staan maar dan moeten we wel vaak wachten tot het echt goed donker is aangezien in de zomermaanden de dagen het langst zijn.
Instellingen
De belangrijkste instelling is ongetwijfeld de scherpstelling. Dit lijkt lastig aangezien automatisch scherpstellen in het donker niet altijd lukt. Daarom moeten we best eerst handmatig scherpstellen op de meest felle ster en hiervan eerst een controlefoto maken. Via deze controlefoto kunnen we op het scherm zien of de scherpstelling goed is wanneer we 100% inzoomen op de gefotografeerde lens. Wil je objecten als een boom of een gebouw mee fotograferen, dan kan je best hierop scherpstellen waarna je de scherpstelring naar het punt 'oneindig' draait. Indien we de sterren willen fotograferen als scherpe stipjes gebruiken we best een diafragma met een grote opening. Op deze manier vangt de digitale camera zoveel mogelijk licht en blijft de sluitertijd (belichtingstijd) vrij kort. Doordat de Aarde draait ten opzichte van de sterrenhemel moeten we hiermee rekening houden wanneer we de sluitertijd instellen. Zo gebruiken we best nooit een sluitertijd langer dan 20 seconden aangezien we anders sterrensporen gaan te zien krijgen op de foto. Bij dit effect worden de stipjes van de sterren eerder streepjes en vormen deze sporen aan de nachtelijke hemel (star trails). Voorbeeld: wanneer je een sluitertijd van 3 minuten zou nemen, is de Aarde in die drie minuten al gedraaid ten opzichte van de sterrenhemel waardoor de sterren geen stipjes gaan zijn op je foto maar streepjes. Om de sluitertijd uiteindelijk zo kort mogelijk te houden, kan je de ISO waarde zo hoog mogelijk instellen. Door de ISO waarde te verhogen, wordt de sensor van de digitale camera meer gevoeliger voor licht dat via het diafragma binnenkomt. Een groot nadeel bij hoge ISO waardes is dat veel digitale camera's dan last krijgen van ruis waardoor de kwaliteit van de digitale foto naar omlaag gaat. Goedkopere digitale spiegelreflexcamera's hebben dan ook vaak last van ruis bij hogere ISO waarden. Een mooie ISO waarde om met te starten is ISO 1600. Krijg je nog steeds onvoldoende licht binnen en heb je een kwalitatieve digitale camera kan je altijd experimenteren met hogere ISO waarden.
Om bewegingsonscherpte zoveel mogelijk te vermijden kan je gebruik maken van de 'mirror lockup' functie. Deze functie zorgt ervoor dat de spiegel opgeklapt blijft zodat er geen kleine trillingen kunnen ontstaan. Daarnaast is het ook aangeraden om foto's te maken met behulp van de zelfontspanner functie die ingesteld staat op enkele seconden of een afstandsbediening. Wanneer we dit niet zouden doen, kan het drukken op de knop om de foto te maken opnieuw zorgen voor trillingen en bewegingsonscherpte. Om de kleuren van de sterren en de Melkweg zo natuurlijk mogelijk weer te geven op de foto stel je de witbalans op je digitale spiegelreflexcamera het best in op een vaste waarde. Een waarde van 4000 Kelvin is ideaal om een zo natuurlijk mogelijke sterrenhemel weer te geven. Stel de witbalans niet in op daglicht of automatisch want dan zal de sterrenhemel veel te 'warm' in kleur worden weergegeven. Bevindt er zich veel lichtvervuiling in de buurt van waar je de sterrenhemel gaat fotograferen, kan je best de waarde van witbalans laten zakken tot 3400 Kelvin.
Samenvatting
- Maak gebruik van een degelijk en stabiel statief.
- Maak foto's in RAW en fotografeer alles in de manuele stand.
- Stel handmatig scherp op een felle ster en controleer je eerste foto's.
- Zet het diafragma zo groot mogelijk (een laag F-getal).
- Zorg ervoor dat de sluitertijd (belichtingstijd) niet te lang is (niet langer dan 20 seconden).
- Gebruik een hogere ISO waarde zodat de sensor van de digitale camera meer lichtgevoelig wordt.
- Maak gebruik van de zelfontspanner of een afstandsbediening om bewegingsonscherpte te vermijden.
- Fotografeer niet enkel de sterrenhemel maar betrek er ook een voorwerp, persoon of landschap bij.
- Veel oefenen en experimenteren met de instellingen en locaties zal uiteindelijk leiden tot prachtige resultaten.
