We hebben ongetwijfeld wel al eens de bekende afbeelding gezien van het ‘gezicht op Mars’ dat in 1976 gefotografeerd werd door de Amerikaanse Viking 1 ruimtesonde. Vandaag de dag weten we dat dit ‘gezicht’ geen bewijs is voor intelligent leven op Mars maar eigenlijk een rotsformatie is waarin onder de juiste belichting een menselijk gezicht te herkennen is. Dergelijke verschijnselen noemen we ‘pareidolia’.
Pareidolia zijn psychische verschijnselen of een vorm van een illusie waarbij een persoon een zodanige interpretatie van een onduidelijke of willekeurige waarneming heeft dat hij hierin herkenbare ‘dingen’ meent in waar te nemen. Wetenschappers gaan er vanuit dat de hersenen behoefte hebben om verbanden tussen gegevens te leggen ondanks het feit dat deze er soms niet zijn. Heel bekende voorbeelden van pareidolia zijn het zien van gezichten of dieren in de wolken of het zien van het mannetje in de Maan. Aangezien pareidolia door iedereen kunnen worden waargenomen, kent men ze ook in de sterrenkunde en de verkenning van het zonnestelsel. Zo heeft men op het oppervlak van andere planeten al verschillende ‘gezichten’ en ‘figuren’ waargenomen op foto’s die werden gemaakt door onbemande ruimtetuigen. Veel van deze pareidolia worden gezien op foto’s van het Marsoppervlak. Hierdoor is de ‘rode planeet’ vaak voer voor discussies en is spreekt dit hemellichaam voor veel mensen nog meer tot de verbeelding. In dit artikel overlopen we enkele van de bekendste en meest tot de verbeelding sprekende paradolia uit de sterrenkunde.
Gezicht op Mars
Het ‘gezicht op Mars’ is ongetwijfeld één van de bekendste pareidolia. Op een foto, die in 1976 gemaakt werd door de Amerikaanse ruimtesonde Viking 1, herkende men al gauw het gezicht van een menselijk figuur. Meteen was deze foto voor velen een bewijs dat er ooit een intelligente beschaving heeft geleefd op Mars. Daarnaast kon men op de foto ook nog enkele ‘piramides’ herkennen (vijfzijdige en vierzijdige) waarvan hun positie leken te voldoen aan de Gulden snede. Dit alles zorgde in de Verenigde Staten voor een ware mediahype. Tijdens later onderzoek van het Cydonia Mensa gebied op Mars kon men het gezicht niet meer herkennen. Uiteindelijk volgde het bewijs dat het hier om een rotsformatie gaat waarin onder de juiste belichting een menselijk gezicht te herkennen was.
Geknielde persoon
Op één van de vele foto’s die gemaakt werden door de twee Mars Exploration Rovers lijkt iemand op het oppervlak van Mars te knielen. In werkelijkheid is dit gewoon een rots die toevallig lijkt op een geknield persoon.Op de foto lijkt de ‘geknielde persoon’ groot maar in werkelijkheid is de rots slechts enkele centimeters groot. Opnieuw was deze foto voor sommigen een bewijs dat Mars intelligent leven kent maar uiteindelijk is dit niets meer dan een mooie pareidolie.
Mens op Mercurius
Ook op andere planeten komen pareidolia voor. Zo werd op de planeet Mercurius een fuur van een mens met uitgestrekte armen waargenomen op foto’s die in 2011 gemaakt werden door de Amerikaanse MESSENGER ruimtesonde. Ondanks het feit dat we allemaal weldegelijk een fuur van een mens zien, is dit in werkelijkheid een deel van de korst van het oppervlak van Mercurius. Door de schaduw wordt de pareidolie nog versterkt.
Olifant op Mars
Toen de Amerikaanse Mars Reconnaissance Orbiter in maart 2012 onderstaande foto maakte, keken heel wat mensen raar op. Zo kon men in de gestolde lavastroom op de Elysium Planitia vlakte op Mars heel mooi een olifant herkennen. Dit prachtige voorbeeld van een pareidolie is ontstaan door een lavastroom en is helemaal geen bewijs dat er ooit olifanten op Mars hebben rondgelopen. (Foto: NASA)
Kosmisch hand
Pareidolia worden niet enkel gezien op het oppervlak van planeten maar ook in het heelal. Veel van de prachtige nevels die we zien op foto’s afkomstig van de Hubble Space Telescope of andere ruimtetelescopen werden genoemd naar figuren of vormen waarop ze lijken. Eén van de meest opvallende en spraakmakende pareidolia in het heelal is dat van de pulsar Pulsar B1509. Op een röntgenopname die gemaakt werd door het Amerikaanse Chandra X-ray Observatory is duidelijk de figuur van een menselijk hand te zien. De omvang van de nevel, die toevallig de vorm van een hand heeft, wordt geschat op 150 lichtjaar. Deze nevel wordt veroorzaakt door een pulsar die een doorsnede heeft van slechts 19 kilometer en zeven keer per seconden om zijn as draait. Volgens sommige Christenen is deze paradolie dan ook het bewijs dat God bestaat aangezien zij dit zien als het 'hand van God'.
