Dubbelsterren zijn stelsels van twee of meerdere sterren, die om elkaar heen bewegen en zijn verre van uitzonderlijk. Onder deze dubbelsterren bestaan echter verschillende soorten. Zo bestaan er naast de visuele en fysische dubbelsterren nog enkele ander minder bekende soorten zoals de röntgendubbelsterren en astrometrische dubbelsterren. In dit artikel kan je alles leren over de vele soorten dubbelsterren.
Visuele dubbelsterren
Visuele dubbelsterren zijn de dubbelstersystemen die we met het blote oog of met een kijker kunnen zien en waarvan we de componenten kunnen onderscheiden. Deze kunnen optische of fysische dubbelsterren zijn.
Optische dubbelsterren
Dit zijn sterren die bij elkaar aan de nachthemel verschijnen maar niet om elkaar heen draaien. Deze sterren kunnen miljoenen lichtjaren van elkaar verwijderd zijn maar door de positie van de Aarde lijkt het alsof ze bij elkaar horen. Dit zijn geen fysische dubbelsterren.
Fysische dubbelsterren
De fysische dubbelsterren draaien wel rond elkaar door middel van een gemeenschappelijk zwaartepunt. Het gemeenschappelijk zwaartepunt of barycentrum hangt af van de massa van beide sterren aangezien het barycentrum zich altijd dichter bij de zwaarste ster bevind. De massa van een ster is niet afhankelijk van de grootte dus is de grootste ster niet noodzakelijk de zwaarste. Indien beide massa’s gelijk zijn zal het middelpunt effectief in het midden liggen. De helderste ster van de twee wordt de normale ster of hoofdster genoemd terwijl de lichtzwakkere aangeduid wordt met de naam begeleider.
Spectroscopische dubbelsterren
Bij deze dubbelsystemen kan men de verschillende componenten slechts onderscheiden met behulp van een spectroscoop.
Röntgendubbelsterren
In deze systemen is de begeleider een zwart gat of neutronenster. De normale ster wordt gestoord en zelfs beroofd van gas door deze compacte objecten. Dit gas wordt langzaam naar de begeleider getrokken in een proces dat we accretie noemen. Doordat de materie in spiraalvorm naar het object drijft vormt er zich een gasschil die de naam accretieschijf krijgt. Door wrijving tijdens het accretieproces wordt dit gas zodanig verhit dat het röntgenstraling uitzendt en kan worden waargenomen door röntgentelescopen en sattelieten.
Op deze impressie is te zien hoe een ster gestoord wordt door de zwaartekracht van een zwart gat. De heldere schijf komt niet van het zwart gat zelf,dit is röntgenstraling die wordt uitgezonden door een accretieschijf van gas rondom het zwart gat.
Contactdubbelster
De componenten in dergelijk systeem staan zo dicht bij elkaar dat ze elkaar vervormen tot een meer ovale vorm zoals een ballon. Ze reiken als het ware uit om elkaar aan te raken en wisselen daarbij materie uit. Daarom worden ze ook wel interactieve dubbelsterren genoemd.
Cataclysmische variabelen
Deze fysische dubbelsterren staan zo dicht bij elkaar dat de ene ster materie van de andere ster steelt. Dit is hetzelfde principe van de röntgendubbelsterren met het verschil dat het hier effectief om 2 actieve sterren gaat. De materie wordt langzaam naar de ster toegetrokken in spiraalvorm en vormt een accretieschijf. Na enige tijd wordt deze gasschil dikker maar onstabiel en er ontstaat een thermonucleaire explosie. Deze explosies noemen we novae of dwerg novae en brengt een drastische verandering in helderheid teweeg die soms tot10.000 keer de normale helderheid kan bedragen. Meestal wordt de ster hierbij niet vernietigd en begint de cyclus opnieuw. De lengte van de cycli kan varieren van tientallen tot honderden jaren. Dit gebeurt meestal bij witte en rode dwergen.
Deze witte dwergster staat zo dicht bij een rode dwerg dat deze laatste berooft wordt van materie die dan in een accretieschijf terechtkomt rond de witte dwerg
