Het jaar 1947 neemt een bijzondere plaats in binnen de geschiedenis van UFO-waarnemingen. In de Verenigde Staten en daarbuiten werd dit jaar gekenmerkt door een plotselinge toename van meldingen van onbekende objecten aan de hemel, kort nadat piloot Kenneth Arnold in juni 1947 zijn beroemde observatie boven de Cascade Mountains had gedaan. In deze context vond ook het zogenoemde Rhodes UFO-incident plaats, genoemd naar de waarnemer, ingenieur en amateurastronoom William A. Rhodes.
Dit incident behoort tot de vroegst gedocumenteerde gevallen waarbij niet alleen ooggetuigenverslagen, maar ook fotografisch bewijs werd gepresenteerd. Het roept tot op heden discussie op over wat er precies werd waargenomen, hoe betrouwbaar de interpretaties waren en welke verklaringen het meest plausibel zijn. Dit artikel behandelt het Rhodes UFO-incident in detail. Eerst wordt de historische en persoonlijke context geschetst, gevolgd door een nauwkeurige beschrijving van de waarnemingen zelf. Vervolgens wordt ingegaan op de foto’s die Rhodes maakte, de reacties van de Amerikaanse luchtmacht en latere onderzoekers, en ten slotte de belangrijkste mogelijke verklaringen, variërend van conventionele luchtvaartobjecten tot meer speculatieve hypothesen. William A. Rhodes was geen doorsnee getuige. Hij was een elektrotechnisch ingenieur, woonachtig in Phoenix, Arizona, en had ervaring met radiotechniek en fotografie. Daarnaast had hij een sterke interesse in astronomie. Deze achtergrond is van belang, omdat voorstanders van de authenticiteit van zijn waarneming benadrukken dat Rhodes technisch onderlegd was en daarom minder geneigd tot misinterpretatie dan een gemiddelde leek.
De waarneming
Het incident vond plaats op 7 juli 1947, slechts enkele weken na de Arnold-waarneming en midden in een periode waarin de Amerikaanse media breed berichtten over “flying saucers”. De publieke en militaire gevoeligheid voor dergelijke meldingen was groot. De Amerikaanse luchtmacht, toen nog georganiseerd als de Army Air Forces, begon meldingen systematisch te verzamelen en te analyseren, wat later zou uitmonden in projecten als Sign, Grudge en Blue Book. Volgens het verslag van Rhodes bevond hij zich in de vroege avond van 7 juli 1947 in zijn achtertuin in Phoenix. Hij merkte een ongebruikelijk geluid op dat hij beschreef als een laagfrequent, zoemend of fluitend geluid, niet vergelijkbaar met dat van conventionele vliegtuigen uit die tijd. Toen hij omhoog keek, zag hij een object dat met hoge snelheid door de lucht bewoog. Rhodes beschreef het object als schijfvormig of halvemaanvormig, met een relatief glad oppervlak en zonder zichtbare vleugels of staart. Het leek te roteren of te kantelen tijdens de vlucht. De kleur werd omschreven als licht of metallic, mogelijk zilverachtig, waarbij het object zonlicht reflecteerde. De waarneming duurde slechts enkele seconden, maar was volgens Rhodes duidelijk genoeg om hem te overtuigen dat het geen bekend vliegtuig was. Wat het incident onderscheidt van veel andere vroege UFO-waarnemingen, is dat Rhodes erin slaagde twee foto’s te maken met zijn camera. Hij handelde snel, pakte zijn camera en drukte af terwijl het object nog zichtbaar was. Deze foto’s vormen de kern van de controverse rond het incident.
De bekende foto’s van Rhodes
De twee zwart-witfoto’s die Rhodes maakte tonen een klein, onscherp object tegen een lichte hemelachtergrond. Het object lijkt enigszins halvemaanvormig of schijfachtig, met een donkere rand en een lichtere binnenzijde. De exacte vorm is moeilijk vast te stellen vanwege de beperkte resolutie en de bewegingsonscherpte. Kort na het incident bood Rhodes zijn foto’s aan bij lokale kranten. Een van de foto’s werd gepubliceerd in de Arizona Republic, wat het incident nationale aandacht gaf. Niet lang daarna toonde ook het Amerikaanse leger interesse. Volgens latere verklaringen werden de originele negatieven door militaire autoriteiten in beslag genomen voor analyse. Dit aspect heeft bijgedragen aan speculaties en wantrouwen, vooral omdat de originele negatieven lange tijd niet publiekelijk beschikbaar waren. Luchtmachtanalisten onderzochten de foto’s en concludeerden aanvankelijk dat het object waarschijnlijk een conventioneel object was, mogelijk een ballon of een vliegtuig op grote afstand. Toch werd deze conclusie niet eenduidig gecommuniceerd, en interne rapporten lieten ruimte voor onzekerheid.
De twee bekende foto's van Rhodes gemaakt in 1947 - Foto: William A. Rhodes
Onderzoek
In 1947 bestond de onafhankelijke U.S. Air Force nog niet; het eerste onderzoek werd uitgevoerd door de U.S. Army Air Forces, met name door militaire inlichtingendiensten die belast waren met het beoordelen van ongebruikelijke luchtverschijnselen. De aanleiding was de publicatie van de door William A. Rhodes gemaakte foto in een lokale krant, wat het incident boven het niveau van een gewone ooggetuigenmelding uittilde. Militaire vertegenwoordigers namen contact op met Rhodes en verzochten hem de originele negatieven van zijn foto’s af te staan voor technische analyse. Deze negatieven werden meegenomen naar militaire onderzoeksfaciliteiten, waar ze werden onderzocht op vorm, contrast, lichtreflectie en mogelijke overeenkomsten met bekende vliegtuigen, ballonnen of andere conventionele objecten. Er werd geen uitgebreid publiek rapport opgesteld en Rhodes werd niet onderworpen aan een formeel verhoor zoals dat later bij sommige UFO-zaken wel het geval was. Het onderzoek bleef intern en had vooral een technisch karakter. Toen in 1948 Project Sign werd opgericht, het eerste officiële UFO-onderzoeksprogramma van de inmiddels gevormde U.S. Air Force, werd het Rhodes-incident retrospectief opgenomen in de dossiers. Binnen Project Sign werd de zaak beschouwd als interessant vanwege het bestaan van fotografisch bewijs, maar de kwaliteit van de beelden werd onvoldoende geacht om definitieve conclusies te trekken. Het incident werd daarom niet als onverklaard of uitzonderlijk geclassificeerd. In latere jaren werd het Rhodes-incident opnieuw beoordeeld binnen Project Grudge en vervolgens Project Blue Book. Deze herbeoordelingen hadden een meer sceptische insteek en leidden doorgaans tot de conclusie dat het waarschijnlijk ging om een verkeerd geïdentificeerd conventioneel object of om onvoldoende gegevens om een betrouwbare uitspraak te doen. Er vond geen nieuw veldonderzoek plaats en de zaak bleef vooral van historische betekenis binnen de archieven.
Mogelijke verklaringen
Een van de meest genoemde verklaringen is dat Rhodes een conventioneel vliegtuig fotografeerde, mogelijk een militair toestel. In 1947 experimenteerde de Verenigde Staten met nieuwe straalvliegtuigen en vleugelconfiguraties. Onder bepaalde omstandigheden, zoals grote afstand, hoge snelheid en specifieke lichtinval, kan een vliegtuig op een foto schijf- of halvemaanvormig lijken. Critici van deze verklaring wijzen erop dat Rhodes het object beschreef als stilistisch en akoestisch afwijkend van bekende vliegtuigen. Bovendien zou de waargenomen rotatie moeilijk te rijmen zijn met een standaard vliegtuigvlucht. Weerballonnen vormen een andere gangbare verklaring. Dergelijke ballonnen waren in 1947 al wijdverbreid en konden zonlicht sterk reflecteren. Afhankelijk van de hoek en de belichting konden ze op foto’s een schijfachtige indruk wekken. Tegen deze hypothese wordt ingebracht dat ballonnen doorgaans langzaam bewegen en geen zoemend geluid produceren zoals Rhodes beschreef. Daarnaast zouden ballonnen meestal niet de hoge snelheid vertonen die door de waarnemer werd gerapporteerd. Sommige onderzoekers suggereren dat de foto’s geen object van vaste vorm tonen, maar het resultaat zijn van fotografische artefacten, zoals bewegingsonscherpte, overbelichting of een insect of vogel dicht bij de lens. In dat geval zou de waarneming deels een interpretatiefout zijn geweest, versterkt door de culturele context van 1947.
Alternatieve en speculatieve verklaringen
Naast conventionele hypothesen bestaan er meer speculatieve interpretaties. Binnen de UFO-literatuur wordt het Rhodes-incident soms aangehaald als een van de vroegste gevallen van mogelijk buitenaards bezoek. Voorstanders van deze visie wijzen op de combinatie van een technisch onderlegde waarnemer, een ongebruikelijk vlieggedrag en fotografisch bewijs. Er is echter geen onafhankelijk bewijs dat deze conclusie ondersteunt. De foto’s zijn te vaag om geavanceerde technologie of niet-menselijke oorsprong aan te tonen. Bovendien ontbreekt corroboratie door andere getuigen of radarwaarnemingen. Moderne UFO-onderzoekers en historici benaderen het Rhodes-incident doorgaans met meer nuance. Het wordt gezien als een leerzaam voorbeeld van hoe vroege UFO-meldingen ontstonden in een spanningsveld van technologische vooruitgang, beperkte informatie en publieke fascinatie. De meeste hedendaagse analyses concluderen dat het incident waarschijnlijk een verkeerde interpretatie van een conventioneel object betrof, mogelijk versterkt door fotografische beperkingen. Tegelijkertijd erkennen zij dat het beschikbare bewijsmateriaal onvoldoende is om met absolute zekerheid vast te stellen wat Rhodes precies zag.
