In Westerbork is in 2019 de upgrade van één van de snelste en meeste gevoelige radiotelescopen ter wereld voltooid. Het team van Nederlandse en internationale onderzoekers heeft hiermee ontdekt dat er grote onderlinge verschillen zitten in het gedrag van de zogenaamde snelle radioflitsers. Zulke flitsers, ook wel Fast Radio Bursts (FRBs) genaamd, zenden enorme hoeveelheden energie uit, die het heelal doorkruisen. Maar waar al dat felle radiolicht door wordt uitgezonden, is onbekend. De Westerbork resultaten laten zien dat deze puzzel voorlopig niet is opgelost. Het eerste wetenschappelijke resultaat van deze nieuwe radiohogesnelheidscamera’s verschijnt vandaag in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
De ontdekkingen zijn gedaan door Leon Oostrum, promovendus bij het Nederlands instituut voor radioastronomie (ASTRON) en aan de Universiteit van Amsterdam. “Deze eerste resultaten laten al meteen zien dat de snelle radioflitsen nog vele mysteries bevatten", zegt Oostrum. Om te leren wat deze radioflitsers zijn, is met Westerbork gekeken naar de twee eerst ontdekte radiobronnen die regelmatig korte pulsen uitzenden, genaamd R1 en R2. Van R1 werden 30 flitsen gezien, maar R2 bleef onzichtbaar, ondanks 300 uur aan waarnemingen. R2 gedraagt zich, onverwacht, al meteen heel anders dan R1. Het zou kunnen dat R2 onzichtbaar is voor Westerbork omdat de flitsen te zwak zijn, of niet de "kleur" radiolicht hebben die Westerbork kan waarnemen. Een andere optie is dat R2 tijdelijk of permanent helemaal geen flitsen meer uitzendt. Het is nog onbegrepen wat precies de reden is dat R2 niet zichtbaar was. De flitsen van R1 zijn de eerste radioflitsen die Westerbork heeft vastgelegd. De telescopen gaan nu ook op zoek naar nieuwe flitsers. Hoe meer radioflitsen de onderzoekers ontdekken, hoe meer duidelijk zal worden over hoe deze radioflitsen ontstaan.
Onderzoeksleider Joeri van Leeuwen (ASTRON) zegt: "Door de bestaande radioschotel van Westerbork te hergebruiken, hebben we een enorm gevoelige telescoop. Die hebben we uitgerust met een hypermodern ontvangersysteem, Apertif genaamd, en een gigantische supercomputer. Daarmee maken we 20.000 beelden per seconde van het heelal." Met deze complete revisie is de Westerbork radiotelescoop, eigendom van ASTRON, weer één van de beste radiotelescopen van de wereld. Omdat het beeld wordt opgebouwd door de signalen van 12 schotels te combineren, kan een zeer gedetailleerd beeld van de hemel worden gemaakt. Door de nieuwe Apertif techniek kunnen deze scherpe beelden gemaakt worden van een groot stuk van de hemel in één keer. Waar andere vergelijkbare telescopen met sluitertijden werken van 1 seconde, kan de Apertif supercomputer films maken met meerdere beelden per 1/1000e seconde. Oostrum: "Die combinatie is uniek in de wereld, en essentieel om te onderzoeken hoe de mysterieuze snelle radioflitsen werken".
Bron: ASTRON
