Orion heeft een spectaculaire vuurwerkshow in petto voor de komende feestdagen. Maar wees gerust, dit iconische sterrenbeeld is niet aan het exploderen. Het ‘vuur’ dat je op deze nieuwe foto van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) ziet, is de Vlamnevel in Orion, vastgelegd op radiogolflengten, een beeld dat absoluut recht doet aan de naam van de nevel! De opname is gemaakt met het door ESO beheerde Atacama Pathfinder Experiment (APEX), dat op de koude Chajnantor-hoogvlakte in de Atacama-woestijn in Chili is gestationeerd.
De nieuw bewerkte opname van de Vlamnevel, waarop ook kleinere nevels zoals de Paardenkopnevel te zien zijn, is gebaseerd op waarnemingen die de voormalige ESO-sterrenkundige Thomas Stanke en zijn team enkele jaren geleden hebben gedaan. Ze wilden het toen pas op APEX geïnstalleerde SuperCam-instrument testen en richtten het op het sterrenbeeld Orion. ‘Sterrenkundigen weten: als er een nieuwe telescoop of een nieuw instrument beschikbaar komt, moet je naar Orion kijken: daar is altijd wel iets nieuws en interessants te ontdekken!’, aldus Stanke. Enkele jaren en vele waarnemingen later zijn de resultaten van Stanke en zijn team nu geaccepteerd voor publicatie in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.
In Orion, een van de bekendste hemelgebieden, bevinden zich de meest nabije reusachtige moleculaire wolken – kolossale kosmische complexen die voornamelijk uit waterstof bestaan en waarin nieuwe sterren en planeten worden gevormd. Deze wolken bevinden zich op een afstand van 1300 tot 1600 lichtjaar en omvatten de meest actieve stellaire kraamkamer in de omgeving van ons zonnestelsel, en de hier afgebeelde Vlamnevel. In het centrum van deze ‘emissienevel’ bevindt zich een verzameling jonge sterren die met hun energierijke straling het omringende gas doen oplichten.
Behalve de Vlamnevel en zijn omgeving hebben Stanke en zijn medewerkers nog een hele reeks andere spectaculaire objecten kunnen bewonderen. Enkele voorbeelden zijn de reflectienevels Messier 78 en NGC 2071 – wolken van interstellair gas en stof waarvan wordt aangenomen dat ze het licht van nabije sterren weerkaatsen. Het team heeft zelfs een nieuwe nevel ontdekt: een klein object dat opvalt door zijn bijna volmaakte cirkelvorm, en dat zij de Koeiennevel noemen.
De waarnemingen zijn gedaan in het kader van de APEX Large CO Heterodyne Orion Legacy Survey (ALCOHOLS), waarbij is gekeken naar radiogolven die door koolmonoxide (CO) in de Orionwolk worden uitgezonden. Het benutten van dit molecuul om grote stukken hemel af te speuren is het hoofddoel van SuperCam, omdat het astronomen in staat stelt grote gaswolken in kaart te brengen waaruit nieuwe sterren ontstaan. Anders dan het ‘vuur’ op deze foto doet vermoeden, zijn deze wolken heel koud: hun temperaturen liggen slechts enkele tientallen graden boven het absolute nulpunt.
Vanwege de vele geheimen die dit hemelgebied kan onthullen, is het in het verleden al vele malen op allerlei golflengten in beeld gebracht. Een voorbeeld daarvan zijn de infraroodwaarnemingen die zijn uitgevoerd met ESO’s Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) op de Paranal-sterrenwacht in Chili, die de kalme achtergrond vormen van deze foto van de Vlamnevel en zijn omgeving. In elk golflengtegebied vertonen de moleculaire wolken andere, unieke kenmerken. Anders dan zichtbaar licht gaan infrarode golven door de dichte wolken van interstellair stof heen, waardoor astronomen sterren en andere objecten kunnen zien die anders verborgen zouden blijven.
Deze spectaculaire vuurwerkshow op meerdere golflengten in Orion wordt je, ter gelegenheid van de komende feestdagen, aangeboden door ESO!
Bron: ESO
