De prachtige oplichtende nachwolken of NLC's tijdens de avondschemering Foto: Jan Erik Paulsen

Iedereen kan NLC's of 'oplichtende nachtwolken' observeren. Er is geen telescoop of andere dure apparatuur voor nodig. Het enige wat je nodig hebt, is een mooi open zicht in de richting van de zonsondergang. Maar hoe rapporteer je nu een waarneming van een NLC? Wat moet er in staan? We zochten het even voor u uit en geven in dit artikel een voorbeeldwaarneming.

Laten we beginnen met de hoogte van de NLC's en de richting of azimuth van de NLC's. De azimuth wordt geteld vanaf het Noorden zo draaiend naar de andere windstreken zodat men 360° heeft, zo is Noord 0°, Oost 90°, Zuid 180° en West 270°. Daarna kijken we naar de maximale hoogte van de NLC's, dit kan bvb op 20° boven de horizon zijn.

Na de twee eenvoudig te meten parameters gaan we over naar de helderheid van de NLC's, deze heeft 5 verschillende schalen:

1. Zeer zwakke NLC's, deze zijn moeilijk te zien tegen de achtergrond van de schemering
2. NLC duidelijk detecteerbaar, maar hebben lage helderheid
3. NLC duidelijk zichtbaar, men ziet ze duidelijk tegen de achtergrond van de schemering
4. NLC enorm duidelijk zichtbaar, deze trekken de aandacht van de mensen die iets "raars" zien
5. NLC extreem zichtbaar, deze verlichten zeer duidelijk en zijn enorm helder

Naast de helderheid is ook de structuur van belang, deze doen zich voor in 4 verschillende makkelijk te herkennen types:

1. Type 1: De sluier
   Een eenvoudig structuurloos model, soms op de achtergrond van andere types
2. Type 2: De banden
   Lijnen of stroken, dit parallel of onder verschillende hoeken
   1. Type 2a: Banden met diffuse benevelde randen
   2. Type 2b: Banden met duidelijk afgelijnde randen
3. Type 3: Golven
   Fijne benenstructuur zoals zandsporen aan het strand bij laag tij. Erg karakteristiek aan NLC's
   1. Type 3a: Korte rechte en golvende stukken
   2. Type 3b: Gegolfde structuur met veel golvingen
4. Type 4: Wervelingen
   Groot geschaalde cirkelvormige of getwiste structuren; ringen met een donker centrum.
   Gesloten ringen zijn enorm zeldzaam
   
   1. Type 4a: wervelingen met kleine diameter (0,1° tot 0,5°)
   2. Type 4b: Eenvoudige curve met diameter van 3° tot 5°
   3. Type 4c: Grootgeschaalde wervelingen
5. Complexe structuren
   1. Type O: Een vorm die niet past binnen de andere vier types
   2. Type S: NLC's met heldere knotsen
   3. Type P: Golven die een band kruisen
   4. Type V: Een netachtige structuur

De 4 structuurtypes.

Héél uitzonderlijk kan het zijn dat er zich op het moment bij NLC's een aurora of poollicht voordoet. Dit dient uitdrukkelijk vermeld te worden in de waarneming indien dit het geval is!

Je kan dit fenomeen ook op de gevoelige plaat vastleggen, een SLR camera is hiervoor het best geschikt (zie astrofotografie) aangezien deze camera lang kan belichten. De camera plaats je best op een stevige ondergrond of op een statief. De belichting varieert van 2 tot 10 seconden met een 200 ASA filmpje met een camera f-waarde van 1.8. De standaardlens van 50 mm heeft het beste resultaat. De foto's kunt u bij de waarneming plaatsen of gebruiken bij het opstellen van de waarneming om hoogteschattingen beter te bepalen.

Voorbeeldwaarneming:

Waarneming NLC's op 14 juli 2006 waarnemingstijd: 23h00-0h00 Azimith: 300° (NW) Max. hoogte: 45° Helderheid: 4, NLC was zeer goed zichtbaar tegen de achtergrond, er waren visueel zeer veel details te zien.

• Structuur: Types 1,2a,3b,4c
• Gebruikte camera: Camera Canon EOS-350
• ISO: 800
• Onderstaande foto genomen vanop een paal in een weide (0,8 seconden belicht).