Een mooi voorbeeld van een Iridium Flare
Foto: Björn Gimle

Iridium Flares waren een heel bekend fenomeen onder amateur-astronomen. Dit waren lichtstipjes aan de sterrenhemel die snel in lichtintensiteit toe- en afnemen en heel kort te zien zijn. Deze plots opkomende lichtstipjes worden veroorzaakt door het zonlicht dat door de antennes van de Iridium communicatiesatellieten terug naar de Aarde wordt weerkaatst. In dit artikel leer je alles over de bekende Iridium Flares.

Geschiedenis van het systeem

Het doel van het Iridium satellietsysteem was om mobiele telefonie wereldwijd mogelijk te maken door middel van satellieten in een lage baan om de Aarde. Terwijl de satellieten zelf ontworpen werden door Lockheed Martin was Motorola verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de electronica en de bijhorende satelliettelefoons. Op 1 november 1998 werd het Iridium-systeem operationeel maar omwille van ondermeer te weinig abonnees vroeg het bedrijf in augustus 1999 al bescherming tegen schuldeisers aan onder 'Chapter 11' van de Amerikaanse faillissementswetgeving. In maart 2001 werd het systeem uiteindelijk terug opgestart nadat Boeing investeerde in het nieuwe bedrijf. Het Iridium satellietsysteem bestaat uit 66 actieve en enkele inactieve satellieten die in zes verschillende banen in een lage baan om de Aarde draaien (ongeveer 780 km hoogte). Elke Iridium-satelliet maakt om de honderd minuten één omwenteling om de Aarde. De satellietbedekking is zodanig volledig zodat er geen dode zones bestaan waar je als gebruiker geen satellietsignaal kan ontvangen. Zo werden de omloopbanen van de Iridium-satellieten zo berekend dat er op elk moment minstens één satelliet zichtbaar is vanaf elk punt op Aarde. Elke satelliet staat op zijn beurt, op elk moment, ook in verbinding met vier andere Iridium-satellieten. Gesprekken of boodschappen kunnen dus van satelliet tot satelliet worden doorgegeven vanaf elk punt op Aarde naar elkaar. Dit kan zowel rechtstreeks tussen twee Iridium-telefoons als tussen een Iridium-telefoon en een andere telefoon, via één van de bijhorende grondstations. Vandaag de dag wordt het systeem vooral gebruikt door het Amerikaanse ministerie van defensie.

Het tijdperk van de Iridium satellieten is helaas voorbij, de eerste generatie Iridium satellieten die deze flitsen konden veroorzaken zijn reeds opgebrand in de atmosfeer of niet langer in een gecontroleerde baan, de satellieten die nog in de ruimte rondzweven zullen in een steeds lagere baan komen en opbranden in de atmosfeer. Sinds 2020 is het aantal Iridium flares dan ook sterk afgenomen en is dit een fenomeen uit het verleden.

Wat waren deze 'flares'?

Wanneer de satelliet zich in de juiste positie bevond, scheen de zon op één van de antennes en reflecteerden deze het licht naar de Aarde. Omdat hun baan en oriëntatie heel goed bekend waren, was het mogelijk om te voorspellen waar de reflectie zichtbaar zou zijn op Aarde. Als je op zo'n locatie stond en je keek naar omhoog waar de satelliet zich ongeveer zou bevinden, zou je een sterachtige punt over de hemel zien die plots opflakkert als een heldere 'flare'. Dergelijke weerkaatsingen konden tot dertig maal helderder zijn dan de planeet Venus. Naast de Maan en de Zon waren deze zogeheten 'flares' de helderste objecten die aan de nachtelijke hemel te zien waren. De helderheid van de flare was afhankelijk van je locatie relatief aan het centrum van de reflectie. Omdat er zoveel satellieten waren in het systeem, waarvan elke kunstmaan drie reflecterende antennes had, waren deze Iridium Flares een vaak voorkomend fenomeen. Elke week kon je dus meer dan zes Iridium Flares zien, dit meestal vroeg 's morgens of vroeg 's avonds. Sommige reflecties waren zo intensief dat ze zelfs overdag te zien waren. Deze werden dan 'Daytime Iridium Flares' genoemd.

De zogeheten 'flares' duurden tussen de vijf tot twintig seconden maar je kon de satelliet al van tevoren zien en deze volgen tot lang na de flare zodat de totale waarnemingstijd tot langer dan één minuut kan oplopen. De helderheid kon soms overweldigend zijn. Zo kon het zelfs zijn dat je schaduwen kan zien door de helderheid van de Iridium Flare of je kan er zelfs één zien die helderder is dan de Maan!

Sander

Vancanneyt Sander

Oprichter & beheerder van Spacepage & Poollicht.beSterrenkunde en ruimteweer redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 2008

Het gebeurde toen

In de stad Colombo, Sri Lanka, overlijdt Sir Arthur Charles Clarke. Hij schreef het boek 2001: A Space Odyssey en bedacht in 1945 het principe van de geostationaire communicatiesatelliet. Deze bijzondere baan om onze planeet is ook bekend als de 'Clarke Orbit'. Zijn bekendste boek, 2001: A Space Odyssey, werd in 1968 verfilmd en wordt beschouwd als een mijlpaal in de filmgeschiedenis. Clarke deed op de Amerikaanse televisie samen met Walter Cronkite ook verslag van de Apollo-maanexpedities en werd in 2000 door de Britse koningin geridderd voor zijn verdiensten.

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

23%

Sociale netwerken