Op 24 december heeft AES Andes, een dochteronderneming van het Amerikaanse energiebedrijf AES Corporation, een milieueffectrapportage aangevraagd voor een enorm nog te bouwen industrieel complex nabij de Paranal-sterrenwacht van ESO in de Chileense Atacamawoestijn. De sterrenwacht is de donkerste en helderste van alle astronomische sterrenwachten ter wereld. Het industriële megaproject is gepland op slechts 5 tot 11 kilometer van de telescopen van Paranal. De verwachting is dat het complex door lichtvervuiling onherstelbare schade zal toebrengen aan de sterrenkundige waarnemingen. Als het complex verplaatst kan worden, dan kan een van de laatste echt ongerepte waarneemlocaties op aarde worden gered.
Een onvervangbaar erfgoed voor de mensheid
Sinds de opening in 1999 heeft de Paranal-sterrenwacht, gebouwd en beheerd door de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), gezorgd voor belangrijke doorbraken in de sterrenkunde, zoals het eerste beeld van een exoplaneet en de bevestiging van de versnelde uitdijing van het heelal. De Paranal-telescopen speelden ook een belangrijke rol bij de Nobelprijs voor natuurkunde in 2020 voor onderzoek naar het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg. De sterrenwacht is een belangrijke aanwinst voor astronomen over de hele wereld. Dit geldt ook voor Chili zelf, waar de sterrenkundige gemeenschap de afgelopen decennia flink is gegroeid. Bovendien wordt op de nabijgelegen Cerro Armazones de Extremely Large Telescope (ELT) van ESO gebouwd, 's werelds grootste telescoop in zijn soort, een revolutionaire faciliteit die onze kennis over het heelal drastisch zal veranderen. “De nabijheid van het industriële megaproject AES Andes bij Paranal vormt een ernstig risico voor de meest ongerepte nachtelijke hemel op aarde,” benadrukt ESO's directeur-generaal Xavier Barcons. “Stofemissies tijdens de bouw, verhoogde atmosferische turbulentie en vooral lichtvervuiling zullen onherstelbare gevolgen hebben voor de mogelijkheden voor de sterrenkundige waarnemingen, waarin de regeringen van de ESO-lidstaten al miljarden euro's hebben geïnvesteerd.”
De ongekende gevolgen van een megaproject
Het project beslaat een industrieel complex van meer dan 3.000 hectare (5 bij 6 kilometer, groter dan Leiden, Kerkrade of Delft). Het omvat de bouw van een haven, ammoniak- en waterstofproductiefabrieken en duizenden productie-eenheden voor elektriciteit in de buurt van Paranal. Dankzij de stabiele atmosfeer en het ontbreken van lichtvervuiling is de Atacamawoestijn een uniek natuurlijk laboratorium voor sterrenkundig onderzoek. Deze eigenschappen zijn essentieel voor wetenschappelijke projecten die zich richten op fundamentele vragen, zoals de oorsprong en evolutie van het heelal of de zoektocht naar leven en de bewoonbaarheid van andere planeten.
Een oproep om de Chileense hemel te beschermen
“Chili, en in het bijzonder Paranal, is echt een bijzondere plek voor astronomie. De donkere hemel is een natuurlijk erfgoed dat de grenzen overstijgt en de hele mensheid ten goede komt,” zegt Itziar de Gregorio, ESO-vertegenwoordiger in Chili. “Het is cruciaal om alternatieve locaties voor het megaproject te overwegen die geen bedreiging vormen voor een van 's werelds belangrijkste sterrenkundige rijkdommen.” De verplaatsing van dit project is de enige effectieve manier om onomkeerbare schade aan de unieke hemel van Paranal te voorkomen. Deze stap zal niet alleen de toekomst van de astronomie veiligstellen, maar ook een van de laatste echt ongerepte donkere hemels op aarde beschermen.
Bron: ESO
