ESO persberichten
De Very Large Telescope Interferometer van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili heeft de scherpste opname ooit gemaakt van de stofschijf rond een oude ster. Dat maakt het voor het eerst mogelijk om een vergelijking te maken met de stofschijven rond jonge sterren – en de overeenkomsten zijn treffend. Het is zelfs mogelijk dat uit de schijf die aan het einde van het leven van een ster ontstaat een tweede generatie van planeten voortkomt.
Op deze enorme nieuwe foto zijn wolken van karmozijnrood gas te zien, die worden verlicht door zeldzame, zware sterren die pas recent zijn ‘ontbrand’ en nog diep verscholen zitten in dikke stofwolken. Deze ziedend hete, zeer jonge sterren zijn slechts vluchtige spelers op het kosmische toneel en hun ontstaanswijze is nog steeds raadselachtig. Deze opname van de VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili toont de uitgestrekte nevel waarin deze reuzen zijn geboren en de fascinerende omgeving daarvan.
Deze spectaculaire nieuwe foto van de Melkweg vormt het slotakkoord van de APEX Telescope Large Area Survey of the Galaxy (ATLASGAL). Bij deze survey heeft de APEX-telescoop in Chili voor het eerst het deel van het Melkwegvlak dat waarneembaar is vanaf het zuidelijk halfrond op submillimeter-golflengten – straling die het midden houdt tussen infrarood licht en radiogolven – volledig in kaart gebracht. Het resulterende panorama toont meer details dan recente surveys die vanuit de ruimte zijn gedaan.
Op deze nieuwe foto van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili is een pas gevormde ster te zien die de kosmische wolken in zijn omgeving aanlicht. De stofdeeltjes in de uitgestrekte wolken rond de ster HD 97300 verstrooien het licht ervan zoals mist het licht van een autokoplamp verstrooit. Het resultaat is de reflectienevel IC 2631. Hoewel HD 97300 nu nog het stralende middelpunt vormt, is het stof dat hem zo opvallend maakt een voorbode van de geboorte van nog meer sterren, die de show wel eens zouden kunnen gaan stelen.
Astronomen hebben met de telescopen ALMA en IRAM voor het eerst een rechtstreekse meting gedaan van de temperatuur van de grote stofdeeltjes in het buitenste deel van een planeet-vormende schijf rond een jonge ster. Door een nieuwe techniek toe te passen op een object dat de bijnaam Vliegende Schotel draagt, hebben zij ontdekt dat de deeltjes veel kouder zijn dan verwacht: –266 graden Celsius.
Veel sterrenstelsels zitten tjokvol stof, en andere vertonen donkere banden van ondoorzichtig kosmisch roet tussen hun sterren en gaswolken. Maar het onderwerp van deze nieuwe foto, gemaakt met de OmegaCAM-camera van ESO’s VLT Survey Telescope in Chili, is uitzonderlijk: dit kleine sterrenstelsel, dat IC 1613 heet, is een echte netheidsmaniak! Het bevat heel weinig kosmisch stof, waardoor astronomen zijn inhoud heel goed kunnen bekijken. De properheid van dit stelsel is cruciaal voor ons begrip van het ons omringende heelal.
Het helderste sterrenstelsel in het heelal dat we kennen – de quasar W2246-0526, die we zien zoals hij was toen het heelal minder dan 10% van zijn huidige leeftijd had – is zo turbulent dat het bezig is om zijn hele voorraad stervormingsgas uit te stoten. Dat blijkt uit nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Quasars zijn verre sterrenstelsels met een zeer actief superzwaar zwart gat in het centrum, dat krachtige jets van deeltjes en straling uitbraakt.
Inzoomen op zwarte gaten – dat is de hoofdtaak van het pas geïnstalleerde instrument GRAVITY van ESO’s Very Large Telescope in Chili. Tijdens zijn eerste waarnemingen heeft GRAVITY met succes het sterlicht van alle vier de hulptelescopen van de VLT gecombineerd. Het grote team van Europese astronomen en technici, onder leiding van het Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik in Garching, dat GRAVITY heeft ontworpen en gebouwd, is enthousiast over de prestaties.
Astronomen die gebruik maken van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben de sterkste aanwijzing tot nu toe gevonden dat in de schijven van gas en stof rond vier jonge sterren recent planeten zijn ontstaan die enkele malen zoveel massa hebben als Jupiter. Metingen van het gas rond de sterren geeft meer inzicht in de eigenschappen van deze planeten.
Nieuwe opnamen, gemaakt met de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, geven een gedetailleerd beeld van de spectaculaire nasleep van een 360 miljoen jaar oude kosmische botsing. Tussen het ‘puin’ bevindt zich een zeldzaam, mysterieus jong dwergstelsel. Dit sterrenstelsel biedt astronomen een uitgelezen kans om meer te weten te komen over vergelijkbare stelsels, die naar verwachting in het jonge heelal heel talrijk waren, maar die doorgaans te zwak en te ver weg zijn om met de huidige telescopen waarneembaar te zijn.
James Webb Space Telescope
Astrofotografie
Ruimtevaart in China
Dit gebeurde vandaag in 1972
De Zwitserse astronoom Paul Wild ontdekt de planetoïde 1866 Sisyphus. Deze tien kilometer grote planetoïde is de grootste van de Apollo groep en kruist de baan van de Aarde. Haar grootte is te vergelijken met de vermoedelijke doorsnede van de meteoriet die de Chicxulubkrater in Mexico veroorzaakte. Foto: Valérie Chételat
Redacteurs gezocht
Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!
Wordt medewerkerSteun Spacepage
Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.
