Voor de eerste maal in de geschiedenis van de ruimtevaart hebben niet-professionele ruimtevaarders een ruimtewandeling uitgevoerd. De twee private ruimtevaarders Jared Isaacman en Sarah Gillis begaven zich kort na de middag Belgische tijd buiten de Crew Dragon ruimtecapsule van SpaceX in hun nieuwe ruimtepakken terwijl ze op een hoogte van ongeveer 700 kilometer boven de aarde vlogen. De eerste private ruimtewandeling maakt deel uit van de Polaris Dawn ruimtemissie die op 10 september 2024 van start ging toen de vier private ruimtevaarders in de ruimte werden gebracht met een Falcon 9 raket van SpaceX.
De vier astronauten van de commerciële Polaris Dawn missie voerden de eerste commerciële ruimtewandeling ter wereld uit terwijl ze hoog boven de aarde zweefden op donderdag (12 september 2024) tijdens de derde dag van een vijfdaagse reis naar een baan om de aarde. “SpaceX, thuis hebben we nog veel werk te doen, maar vanaf hier lijkt het een perfecte wereld,” zei Polaris Dawn commandant Jared Isaacman, de Amerikaanse miljardair die de missie financierde, terwijl hij neerkeek op de aarde terwijl hij grotendeels buiten het Dragon luik stond.
Het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf SpaceX lanceerde de vier astronauten, Isaacman, piloot Scott “Kidd” Poteet” en missiespecialisten Sarah Gillis en Anna Menon (beide van SpaceX), in een baan om de aarde op dinsdag 10 september 2024 bovenop een Falcon 9 raket die opsteeg van het historische Launch Complex-39A op NASA's Kennedy Space Center. Het was hetzelfde lanceerplatform waar Apollo 11 werd gelanceerd, de eerste missie die mensen op de maan zette. Vijftien uur later schreef de bemanning hun eerste stukje ruimtevaartgeschiedenis toen ze een hoogte van 1.400,7 kilometer bereikten, hoger dan elke andere bemande missie sinds het Apollo-programma een halve eeuw geleden. Een andere NASA-missie, Gemini 11, had eerder het hoogterecord voor een bemand ruimtevaartuig in een baan om de aarde op 1.373 km.
Na het bereiken van de recordhoogte daalde het ruimtevaartuig Crew Dragon Resilience tot het hoogste punt, 737 km. Daar aangekomen werd de Resilience drukloos gemaakt en verlieten Jared Isaacman en Sarah Gillis één voor één het luchtledige, waarbij Isaacman om ongeveer 12u48 Belgische tijd naar buiten kwam en Gillis om 13u04. De ruimtewandeling begon om 12u12, bijna vier uur later dan aanvankelijk aangekondigd, en zou naar verwachting ongeveer twee uur duren. Het luik van de Dragon werd gesloten om ongeveer 13u14 toen SpaceX begon met het onder druk brengen van het bemande ruimtevaartuig. Tijdens de ruimtewandeling voerden zowel Isaacman als Gillis een reeks controles uit van de mobiliteit van de nieuwe ruimtepakken terwijl SpaceX prachtige live beelden vastlegde van de twee astronauten die rechtop stonden met het grootste deel van hun lichaam buiten het ruimteschip.
De bemanning van Polaris Dawn bestaat uit Isaacman, die de missie financiert en leidt, missiespecialisten Gillis en Menon en piloot Poteet, voormalig luitenant-kolonel bij de Amerikaanse luchtmacht. De ruimtewandeling (ook wel extravehicular activity of EVA genoemd) was mogelijk dankzij een aantal speciale stukken hardware die voor Polaris Dawn waren ontwikkeld. De bemanning droeg nieuwe, door SpaceX ontworpen EVA-pakken die lichtgewicht en flexibel waren en toch bescherming boden tegen de harde, meedogenloze omgeving in een baan om de aarde. Een SpaceX-ruimtepakingenieur beschreef het als “een harnas van stof”. Een van de hoofddoelen van Polaris Dawn was het testen van de nieuwe ruimtepakken, die SpaceX wil gebruiken voor verschillende toekomstige missies, zowel in een baan om de aarde als verder de ruimte in. “Het is ons niet ontgaan dat, weet je, het nog 10 versies van het pak kan zijn en een heleboel evoluties van het pak, maar dat, op een dag, iemand een versie ervan zou kunnen dragen die op Mars zou kunnen lopen,” zei Isaacman op 26 augustus 2024. “En het voelt, nogmaals, als een enorme eer om de kans te krijgen om het tijdens deze vlucht uit te testen.”
Polaris Dawn bevat ook een zwaar aangepast Crew Dragon-ruimtevaartuig. De bemanning kon de Resilience capsule verlaten om hun ruimtewandeling uit te voeren dankzij een speciaal voor de missie ontworpen luik dat bekend staat als een “Skywalker” en dat de typische ISS-docking mechanisme van Dragon verving. Het Skywalker luik heeft een ladder en zowel handgrepen als voetgrepen waar de Polaris Dawn astronauten zich aan vast konden houden terwijl ze rond de buitenkant van de Dragon capsule manoeuvreerden. Polaris Dawn test ook een nieuw communicatiesysteem dat lasers gebruikt om verbinding te maken met de Starlink-satellieten van SpaceX, een megaconstellatie die wereldwijd breedbandinternet levert. Het systeem “heeft de mogelijkheid om een geheel nieuw communicatiepad te openen, niet alleen voor Dragon, maar ook voor de Starship ruimtevaartuigen of andere satellieten of telescopen daarbuiten,” zei Isaacman tijdens een persconferentie op 19 augustus.
Naast het testen van de nieuwe SpaceX-hardware en ruimtepakken hebben de vier Polaris Dawn-astronauten 36 verschillende wetenschappelijke experimenten uitgevoerd die door 31 verschillende instellingen zijn geleverd. Deze experimenten zullen gedurende de hele missie worden uitgevoerd, waaronder enkele die gegevens zullen bijdragen aan NASA's Human Research Program, waarmee wetenschappers beter kunnen begrijpen hoe het menselijk lichaam reageert op een ruimtevlucht. Net als de tests met het ruimtepak zijn deze experimenten bedoeld om de menselijke verkenning van de kosmos in de toekomst te bevorderen. “Elke missie, of de bemanning nu bestaat uit commerciële of NASA-astronauten, biedt een belangrijke kans om onze kennis over de invloed van ruimtevluchten op de menselijke gezondheid uit te breiden,” zei Jancy McPhee, hoofdwetenschapper voor menselijk onderzoek bij NASA, in een verklaring. “De informatie die wordt verzameld met Polaris Dawn zal ons belangrijke inzichten geven om NASA te helpen bij het plannen van diepere ruimtereizen naar de maan en Mars.” Deze experimenten variëren van het testen van draagbare apparaten die biometrische gegevens verzamelen, pogingen om bewegingsziekte te verminderen en tests op de gezondheid van de ogen in microzwaartekracht. Polaris Dawn heeft ook door delen van de Van Allen stralingsgordel van de aarde gereisd, wat de mogelijkheid biedt om beter te begrijpen hoe deze straling het menselijk lichaam beïnvloedt.
Foto's: SpaceX/Polaris
Polaris Dawn is de tweede privémissie van SpaceX die wordt gefinancierd door Jared Isaacman. De eerste, Inspiration4, werd gelanceerd in september 2021 en was de eerste bemande orbitale missie zonder professionele astronauten. Die missie vloog ook met de Crew Dragon Resilience. Zowel Inspiration4 als Polaris Dawn zamelden geld in voor het St. Jude Children's Research Hospital in Memphis, Tennessee. Inspiration 4 bracht in totaal $ 250 miljoen op voor St. Jude.
