Toon items op tag: dubbelsterren

Tijdens het testen van een nieuw subsysteem van SPHERE, het ‘planetenjachtinstrument’ van ESO’s Very Large Telescope, hebben astronomen indrukwekkende details – zelfs naar Hubble-maatstaven – kunnen vastleggen van de turbulente stellaire relatie binnen de dubbelster R Aquarii. Deze spectaculaire opname – de tweede in het kader van ESO’s R Aquarii-week – geeft een detailrijk beeld van het spectaculaire tweetal sterren dat de dubbelster R Aquarii vormt.

Met behulp van ESO’s Very Large Telescope heeft een internationaal team van astronomen de heetste en zwaarste dubbelster ontdekt waarvan de componenten zo dicht bij elkaar staan dat ze elkaar raken. De twee sterren in het extreme stelsel VFTS 352 staat mogelijk een dramatisch einde te wachten, waarbij ze ofwel samensmelten tot één reusachtige ster of in een dubbel zwart gat zullen veranderen. Het dubbelstersysteem VFTS 352 staat op een afstand van ongeveer 160.000 lichtjaar in de Tarantulanevel [1].

De hedendaagse sterrenkunde maakt gebruik van vijf wetenschappelijke technieken: fotometrie, polarimetrie, magnetometrie, spectroscopie en astrometrie. Deze laatste is het oudste deelgebied van de sterrenkunde en behandelt het meten van de posities, afstanden en bewegingen van hemellichamen. Zodoende vormt de astrometrie de grondslag en het referentiekader voor astronomische waarnemingen.

Nieuw onderzoek met ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft uitgewezen dat de meeste zeer heldere, zware sterren, die bepalend zijn voor de evolutie van een sterrenstelsel, niet alleen zijn. Bijna driekwart van deze sterren – veel meer dan tot nu toe gedacht – blijkt een nabije begeleidende ster te hebben. Verrassend genoeg ondergaan de meeste van deze paren ook ontwrichtende interacties, zoals massa-overdracht van de ene ster naar de andere.

In tijden van haast en spoed is het goed om soms eens tot rust te komen. Bijvoorbeeld bij het lezen van een artikel over sterren die er ook een enigszins jachtig leven op na houden. De groepsnaam wegloopsterren klinkt misschien niet zo bijzonder, maar het is interessant om eens te kijken naar hun ontstaan, hun levensloop en hun... snelheden. In de literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen wegloopsterren (runaway stars) en hogesnelheidsterren (high-velocity stars) en het onderscheid zit in het ontstaan. Hierna worden beide groepen sterren besproken en worden enkele voorbeelden gegeven.

Dubbelsterren zijn mooie hemelobjecten om waar te nemen. Om jullie vooruit te helpen bij het waarnemen van dubbelsterren geven we je een handige lijst met dubbelsterren die je zeker eens moet opzoeken. De locatie van de objecten staan uitgedrukt in rechte klimming en declinatie. Verder vermelden we de magnitude van de sterren en de scheiding en de positiehoek. Veel succes bij het waarnemen!

Sommige dubbelsterren zijn zogeheten 'optische dubbelsterren'. Ze liggen bijna in hetzelfde zicht zodat het lijkt alsof ze dicht bij elkaar staan maar in werkelijkheid liggen beide sterren ver uit elkaar (bijvoorbeeld: Alpha Ceti en Delta Hercules). De meerderheid van de dubbelsterren of meerdere stersystemen zijn sterren die verbonden zijn door de zwaartekracht. Deze sterren noemen we 'binaire sterren'.

Deze sterren hebben een variatie in helderheid die op verschillende manieren kan ontstaan.

De meesten onder ons weten wellicht al dat sterren ontstaan uit samentrekkende gaswolken. Veel van deze gaswolken zijn zo groot en uitgestrekt dat er tientallen sterren kunnen in gevormd worden. Indien de condensatiekernen van deze toekomstige sterren dicht bij elkaar liggen, zullen hieruit sterren ontstaan (ook wel "componenten" genoemd) die rond elkaar draaien en spreken we van "dubbelsterren" of "meervoudige" sterren. Met het blote oog zijn ongeveer 5 000 sterren te zien en van deze grote groep zijn ongeveer 2 000 sterren dubbel- of meervoudige sterren. Astronomen vermoeden dat ongeveer 60% van alle sterren in het universum dubbel of meervoudig zijn. Zelfs de dichtste ster die bij onze Zon staat, Proxima Centauri, maakt deel uit van een meervoudige sterrengroep waarin zich drie sterren bevinden.