Waarnemen

Deze maand zijn Mercurius, Venus en Mars niet te zien aan de hemel met het blote oog. Dit wordt echter een zeer interessante maand op vlak van hemelverschijnselen aangezien komeet PANSTARRS rond midden maart met het blote oog zou moeten waarneembaar zijn aan de westelijke horizon. 

Planeten

Deze maand zijn enkel de reuzenplaneten Jupiter en Saturnus met het blote oog zichtbaar. Jupiter bevindt zich nog steeds in het wintersterrenbeeld Jupiter, maar de elongatie van de planeet neemt echter iedere dag af en bijgevolg wordt ze iedere dag minder goed zichtbaar en verdwijnt ze iedere dag vroeger onder de horizon. De planeet is tot iets na middernacht aan de hemel te bemerken. Met een verrekijker kan men de vier helderste maantjes van de reuzenplaneet, die ook wel eens de Galileïsche manen worden genoemd, observeren. De half-verlichte Maan staat op 18 maart 2013 slechts 1° verwijderd van de reuzenplaneet. Saturnus, de planeet met de ringen, is deze maand in het uiterst vage sterrenbeeld Libra (Weegschaal) te zien als een hemelobject met een magnitude van ongeveer 0,5. Op 29 maart staat de planeet in conjunctie (samenstand) met de Maan, waarbij Saturnus en de maan 3° van elkaar verwijderd staan.

Deepsky-objecten

In maart breekt in het noordelijk halfrond de lente aan en we zien dus aan het begin van de avond de lentesterrenbeelden opkomen. Zo'n lentesterrenbeeld is het sterrenbeeld Coma Berenices. Dit sterrenbeeld bevat een mooie bolvormige sterrenhoop en een groot aantal sterrenstelsels. De bolvormige sterrenhoop, M53, schijnt met een visuele magnitude van 8,3 en is bijgevolg zichtbaar met een goede verrekijker als een wazige vlek nabij de ster Alfa Comae Berenices. Voor details te kunnen waarnemen en afzonderlijke sterren te onderscheiden is toch al een matig-grote amateurtelescoop vereist. In de lente aan het begin van de avond bereikt het heldere, gemakkelijk herkenbare sterrenbeeld Grote Beer een zenitale stand aan de hemelbol. Daarom is de lente uitermate geschikt voor het waarnemen van de sterrenstelsels die het sterrenbeeld Grote Beer herbergt. De helderste sterrenstelsels van dit sterrenbeeld zijn de Messierobjecten M81 en M82, en deze sterrenstelsels bevinden zich erg dicht bij elkaar aan de hemel. Met een goede verrekijker kan men vanaf een donkere locatie het spiraalvormig sterrenstelsel M81 waarnemen. M81 is van de twee sterrenstelsels de helderste en schijnt met een visuele magnitude van 6,9. Het spiraalvormig sterrenstelsel staat op ruwweg 12 miljoen lichtjaar van de aarde verwijderd en staat ook bekend als het 'Bodestelsel'. Het spiraalstelsel M82, ook wel eens het Sigaarstelsel genoemd, schijnt met een magnitude van 8,2 en bevindt op vrijwel dezelfde afstand als M81 van de aarde. Beide sterrenstelsels zijn in de 18de eeuw ontdekt door Johann Elert Bode.

Komeet PANSTARRS

Op 10 maart 2013 zal komeet C/2011 L4 PANSTARRS door het perihelium van haar baan trekken. Rond deze periode wordt ze in onze streken laag boven de westelijke horizon zichtbaar. Op 12 maart staat de komeet dicht bij het dunne maansikkeltje. Drie dagen na haar periheliumdoorgang, op 13 maart 2013, zal de komeet de hemelevenaar (projectie van de evenaar op de hemelbol) noordwaarts doorkuisen, en vervolgt de komeet een snelle noordwaartse beweging. Hierbij neemt de elongatie van de komeet toe en bijgevolg ook de hoogte van de komeet aan de hemel. Terwijl de hoogte echter toeneemt, zal de helderheid van de komeet afnemen. Omdat de komeet rond haar eerste avondverschijning zo laag bij de horizon staat, is het aangeraden om een verrekijker te gebruiken om de komeet te observeren.

Meteorenzwermen

Van ongeveer 5 maart tot 2 april zijn de Virginiden te zien. Dit is een meteorenzwerm met een radiant gelegen in het zodiakaal sterrenbeeld Maagd. Het maximum van de meteorenzwerm valt op 20 maart 2013, en hierbij kunnen nder perfecte lucht- en weersomstandigheden kunnen 5 meteoren (in de volksmond 'vallende sterren' genoemd) per uur geteld worden. Op de dag van het maximum bevindt de maan zich in het eerste kwartier en is de maan voor ongeveer 53% verlicht. Dit wil zeggen dat de maan een mogelijke stoorbron zou kunnen zijn tijdens het eerste deel van de nacht. De maan gaat echter onder rond 2.50 uur en vanaf dan kan men tot het ochtendkrieken de meteorenzwerm observeren. Virginiden zijn meestal ietwat trage meteoren en nu en dan verschijnt er wel eens een heldere vuurbol tussen de zwerm.

Joeri De Ro

Joeri De Ro

Medewerker van Spacepage en Poollicht.be.Redacteur sterrenkunde, hemelverschijnselen en ruimteweer