Astronomen hebben, met behulp van ESO’s Very Large Telescope en andere telescopen op de grond en in de ruimte, een nieuw soort exotische dubbelster ontdekt. In het AR Scorpii-stelsel jaagt een snel ronddraaiende witte dwergster elektronen aan tot bijna de snelheid van het licht. Deze zeer energierijke deeltjes produceren uitbarstingen van straling die de begeleidende rode dwergster teisteren. Hierdoor vertoont de dubbelster eens in de 1,97 minuten spectaculaire pulsen van straling op golflengten die uiteenlopen van ultraviolet tot radio. De onderzoeksresultaten worden op 28 juli 2016 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

De Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) heeft voor het eerst de sneeuwgrens van water binnen een protoplanetaire schijf kunnen onderscheiden. Deze grens geeft aan waar de temperatuur in de schijf rond een jonge ster ver genoeg zakt om sneeuw te kunnen vormen. Door een spectaculaire toename van de helderheid van de jonge ster V883 Orionis warmde het binnenste deel van de schijf snel op, waardoor de sneeuwgrens veel verder naar buiten opschoof dan normaal is voor een protoster en deze voor het eerst kon worden waargenomen. De resultaten van de waarnemingen worden op 14 juli 2016 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

In voorbereiding op de naderende aankomst van NASA’s ruimtesonde Juno hebben astronomen ESO’s Very Large Telescope ingezet om spectaculaire nieuwe infraroodopnamen te maken van de planeet Jupiter. Ze maken deel uit van een campagne om de reuzenplaneet gedetailleerd in kaart te brengen. Deze waarnemingen dienen als inspiratiebron voor de werkzaamheden die Juno de komende maanden zal verrichten. Ze geven astronomen meer inzicht in de huidige toestand van de gasreus.

Een Europees team van astronomen heeft het nieuwe GRAVITY-instrument van ESO’s Very Large Telescope (VLT) gebruikt om spannende waarnemingen te doen van het centrum van onze Melkweg. Daarbij is voor het eerst het licht van alle vier de 8,2-meter Unit Telescopes van de VLT gecombineerd. De resultaten zijn een voorproefje van de grensverleggende wetenschap die GRAVITY zal opleveren door de extreem sterke zwaartekrachtvelden in de buurt van het centrale superzware zwarte gat te meten en Einsteins algemene relativiteitstheorie te toetsen. Het GRAVITY-instrument werkt nu samen met de vier 8,2-meter Unit Telescopes van ESO’s Very Large Telescope, en zelfs de allereerste testresultaten geven al aan dat dit binnenkort wetenschap van wereldklasse zal gaan opleveren.

Met de Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA) is het organische molecuul methanol (methylalcohol) opgespoord in de protoplanetaire schijf rond de ster TW Hydrae. Het is voor het eerst dat deze verbinding in een jonge planeet-vormende schijf is gedetecteerd. Methanol is tot nu toe het enige complexe organische molecuul dat in zo’n schijf is aangetroffen waarvan vaststaat dat het een ijzige voorgeschiedenis heeft. Zijn detectie helpt astronomen om de chemische processen te begrijpen die optreden tijden de vorming van planetenstelsels, en die uiteindelijk leiden tot het ontstaan van de bestanddelen van het leven.

Een internationaal team van astronomen, dat gebruik maakt van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), is getuige geweest van een kosmisch ‘weersverschijnsel’ dat nooit eerder is waargenomen: het neerregenen van intergalactische gaswolken op het superzware zwarte gat in het centrum van een enorm sterrenstelsel op een miljard lichtjaar van de aarde. De resultaten zullen op 9 juni 2016 verschijnen in het tijdschrift Nature.

Op zaterdag 4 juni 2016 heeft Rusland met succes een militaire satelliet in de ruimte gebracht waarmee onderzoekers onder andere het zwaartekrachtveld van onze planeet in kaart gaan brengen en bestuderen. De GEO-IK 2 satelliet werd met behulp van een Rockot draagraket in een lage baan om de Aarde gebracht nadat deze om 15u00 Belgische tijd was vertrokken vanop de Plesetsk lanceerbasis in het noorden van Rusland.

Op 1 juni start de weerkundige zomer. Twintig dagen later begint officieel de astronomische zomer dat sterrenkundigen ook wel het 'solsticium' heten. De maand juni werd genoemd naar de Romeinse godin, Juno, de vrouw van Jupiter. In juni 2016 is de prachtige planeet Saturnus in oppositie en kunnen we verschillende vallende sterren zien afkomstig van minder bekende meteorenzwermen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat er allemaal aan de sterrenhemel te zien is in juni 2016.