Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Octant (Octans).
Algemeen
Het sterrenbeeld Octans (Octant) is vanuit België en Nederland niet zichtbaar en is in grootte het 50ste sterrenbeeld. Octans is één van de sterrenbeelden van Nicolas Louis de Lacaille. Hij stelde het sterrenbeeld samen uit zwakke sterren rond de zuidelijke hemelpool en noemde het l’Octans de Reflection, het reflecterende octant. Dit was de voorloper van de moderne sextant. Een sextant en octant zijn nautische navigatieinstrumenten waarmee men de verticale hoek tussen een hemellichaam en de horizon kan meten. Uiteindelijk werd dit sterrenbeeld genoemd naar de octant die in 1730 werd uitgevonden door John Hadley. De meeste sterren van het sterrenbeeld Octans zijn van de vijfde magnitude inclusief de ster Sigma Octantis, wat de Zuidelijke Poolster is.
Mythologie
Dit sterrenbeeld was niet bekend bij klassieke of vroege culturen en er zijn dus ook geen mythologische verhalen aan verbonden.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Tucana
- Indus
- Pavo
- Apus
- Chamaeleon
- Mensa
- Hydrus
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De ster nu Octantis is de helderste ster uit het sterrenbeeld Octant (Octans). Deze ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,7 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 69 lichtjaar van ons. De zwakke ster sigma Octantis staat het dicht bij de zuidelijke hemelpool en wordt hierdoor ook wel 'Polaris Australis' genoemd (Zuidelijke Poolster). Deze ster is 25 keer lichtzwakker dan de Poolster aan de noordelijke sterrenhemel. Door zijn lichtzwakte is de ster sigma Octantis niet echt geschikt voor navigatie. Sigma Octantis is een witgele ster van spectraalklasse F en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 5,42. De ster alpha Octantis heeft een schijnbare helderheid van magnitude 5,1 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 148 lichtjaar van ons. Dit is een spectroscopische dubbelster die uit twee grote sterren van spectraalklasse F bestaat.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Octans?
Het sterrenbeeld Octant (Octans) is voor liefhebbers van deep-sky objecten niet echt interessant en aantrekkelijk. De enige twee noemenswaardige objecten die men in dit sterrenbeeld kan terugvinden, zijn de balkspiraal sterrenstelsels NGC 7095 en NGC 7098. Beide stelsels bevinden zich op een afstand van 115 en 95 miljoen lichtjaar van de Aarde en zijn van de 12de en 11 de magnitude. De diameter van NGC 7098 wordt geschat op maar liefst 152 400 lichtjaar. Deze twee sterrenstelsels werden ontdekt door de Britse astronoom John Herschel.
Het sterrenstelsel NGC 7098 in het sterrenbeeld Octant - Foto: ESO
