Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele licthjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Duif (Columba).
Mythologie
Aan dit nog vrij jonge sterrenbeeld zijn geen bekende mythologische verhalen verbonden. Deze constellatie werd door E. Royer in 1679 officieel erkend als sterrenbeeld nadat dit uitgesneden werd uit het aangrenzende sterrenbeeld Grote Hond. Royer noemde dit gebied Columba Noachi en verwijst naar de duif uit de Bijbel die door Noah losgelaten werd na de zondvloed. In andere verhalen wordt dit sterrenbeeld geassocieerd met de vogel die de Argonauten vooruit stuurden om hen door de monding van de Zwarte Zee te helpen.
Waar en wanneer vind ik Columba aan de sterrenhemel?
Dit kleine sterrenbeeld, dat vooral bestaat uit sterren die niet helderder zijn dan magnitude 4 en 5, bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel en is vanaf onze breedtegraad nauwelijks of niet te zien. In Zuid Europa is Columba het best zichtbaar in februari maar doordat zich in dit gebied nauwelijks interessante objecten bevinden is dit voor de gewone amateur astronoom een niet zo boeiende regio aan de nachtelijke sterrenhemel. In grootte is Columba het 54ste sterrenbeeld.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Haas (Lepus)
- Graveerstift (caelum)
- Schilder (Pictor)
- Achtersteven (Puppis)
- Grote Hond (Canis Major)
Wat zijn de belangrijkste sterren?
Aangezien dit sterrenbeeld maar twee heldere sterren telt, biedt dit gebied dan ook weinig spectaculairs. De helderste ster van de twee kreeg de naam Phakt (Alfa) en heeft magnitude 2,6 terwijl de tweede helderste ster, Wazn, magnitude 3,1 heeft. De ster T Columbae is een Mira veranderlijke waarvan de magnitude varieert tussen 6,7 en 12,6 en dit in een periode van 225 dagen. Columba bevat nog een tweede Mira veranderlijke, R Columbae, ster die haar magnitude varieert tussen 8 en 14 en dit over 327 dagen.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Columba?
Voor de deep-sky fanaten is dit sterrenbeeld vrij saai doordat het weinig of geen objecten bevat. Toch bevinden zich in het zuidoosten van deze constellatie twee sterrenstelsels waarvan NGC 1808 de helderste is maar ondanks zijn zwakke helderheid (magnitude 10) enkel kan waargenomen worden met een middelgrote of grote telescoop. NGC 1808 is een Seyfert-stelsel dat zich op een afstand van 40 miljoen lichtjaar van de Aarde bevindt. Dit sterrenstelsel werd op 10 mei 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop. Iets ten zuiden van NGC 1808 bevindt zich ook nog een bolvormige bolhoop, NGC 1851. Deze compacte bolhoop bestaat uit zwakke sterren en bevindt zich op een afstand bevindt van 39 000 lichtjaar. De visuele helderheid is magnitude 7.3 waardoor NGC 1851 zichtbaar is met een middelgrote telescoop.
Het sterrenstelsel NGC 1808 in het sterrenbeeld Duif - Foto: Steve Mazlin, Jack Harvey, Rick Gilbert,, Daniel Verschatse
