Sterrenbeelden aan de sterrenhemel.
Foto: Babak Tafresh

Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele licthjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het sterrenbeeld Centaurus (Centaur).

Mythologie

Dit sterrenbeeld stelt Chiron voor, dit was een van de Centauren (half mens, half paard), maar chiron was niet zoals alle andere Centauren, de Centauren waren monsterachtig en bruut, Chiron was slim en voedde mensen op. Hercules verwondde hem onopzettelijk, maar chiron die veel pijn leed kon niet sterven omdat hij onsterfelijk was, hij smeekte aan de goden om een eind aan zijn lijden te maken. Zeus stond Chiron genadig toe te sterven en plaatste hem tussen de sterren.

Waar en wanneer vind ik Centaurus aan de sterrenhemel?

Centaurus

Aangrenzende sterrenbeelden

  • Antlia
  • Carina
  • Circinus
  • Crux
  • Hydra
  • Libra
  • Lupus
  • Musca
  • Vela

Wat zijn de belangrijkste sterren?

Alpha Centauri is de dichtst bij de Aarde gelegen heldere ster. De afstand tot deze ster bedraagt 4,37 lichtjaar en deze ster heeft een visuele helderheid van magnitude -0,27. Alpha Centauri is een meervoudig systeem dat bestaat uit drie sterren. Alpha Centauri A is met een visuele helderheid van magnitude -0,01 de helderste component van het systeem en in helderheid de vierde ster aan de sterrenhemel. Deze ster lijkt erg op onze ster, de Zon, is maar 10% zwaarder. Alpha Centauri B is dan weer iets kleiner dan de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 1,33.

Welke andere objecten zijn er te vinden in Centaurus?

In het sterrenbeeld Centaurus (Centaur) bevindt zich de bolvormige sterren hoop Omega Centauri. Deze bolhoop, ook gekend als NGC 5139, wordt beschouwd als de helderste en grootste van zijn soort in de halo van onze Melkweg. De afstand van de aarde naar Omega Centauri bedraagt ongeveer 16 000 lichtjaar en zijn diameter is ongeveer 150 lichtjaar. Omega Centauri bestaat uit ongeveer 10 miljoen sterren en de totale massa van dit object wordt geschat op 4 miljoen keer de massa van de Zon. Deze bolhoop heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,9 waardoor deze soms al zichtbaar is met het blote oog. Doordat dit object vrij zuidelijk staat, is deze helaas niet te zien vanaf de breedte van de Benelux. Naast deze bekende bolhoop vinden we in het sterrenbeeld Centaurus ook de planetaire nevel NGC 3918 terug. Deze nevel bevindt zich op een afstand van 4 900 lichtjaar van de Aarde en heeft een schijnbare helderheid van magnitude 8,1. Specifiek voor deze nevel is zijn blauw licht waardoor deze nevel ook wel de 'Blue Planetary' wordt genoemd. Spectroscopische data hebben uitgewezen dat de nevel zich met een snelheid van 17 kilometer per seconde naar ons toe beweegt. De nevel zelf expandeert met een snelheid van ongeveer 24 kilometer per seconde. Ook kunnen we in het sterrenbeeld Centaurus het prachtige lensvormig sterrenstelsel NGC 5128 terugvinden. Dit hemelobject, ook gekend als 'Centaurus A' werd op 29 april 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop en ligt op ongeveer 11,5 miljoen lichtjaar van de Aarde. NGC 5128 is ook een sterke bron van radiogolven en maakt deel uit van de M83 groep van stelsels. Dit sterrenstelsel heeft een schijnbare helderheid van magnitude 6,8 waardoor dit het op vijf na helderste sterrenstelsel is aan de hemel. Dit stelsel is gemakkelijk terug te vinden met behulp van een verrekijker als een nevelig sterretje vier graden ten noorden van de ster ω Centauri. Naast NGC 5128 kunnen we in Centaurus ook nog de andere sterrenstelsels NGC 4622, NGC 5253 en NGC 4696 terugvinden. 

Het prachtige sterrenstelsel NGC 5128 in het sterrenbeeld Centaurus - Foto: ESO/NASA

Sander

Vancanneyt Sander

Oprichter & beheerder van Spacepage & Poollicht.beSterrenkunde en ruimteweer redacteur.