X-20 Dyna-Soar
Foto: USAF

Het X-20 Dyna-Soar ruimteproject was een Amerikaans militair project dat onder leiding stond van de Amerikaanse luchtmacht en als doel had een ruimteveer te ontwikkelen dat kon gebruikt worden voor verschillende doeleinden zoals spionage, aanvalswapen of reddingsmiddel. Dit militaire ruimtetuig kende veel gelijkenissen met het latere ontwerp van de Space Shuttle aangezien het eveneens in de ruimte gebracht werd door een draagraket en terugkeerde in de atmosfeer als een zweefvliegtuig.

Dit maakte begin de jaren '60 van het Dyna-Soar ruimteprogramma het meest geavanceerde project ooit aangezien men toen enkel gebruik maakte van kleine ruimtecapsules om mensen in de ruimte te brengen. Net nadat de bouw van dit ruimteveer begonnen was, werd het hele project in december 1963 geannuleerd wegens een te hoog oplopend prijskaartje en gebrek aan doel. 

Artistieke impressie van het Dyna-Soar ruimteveer - Foto: USAF/NASA

Op 24 oktober 1957 werd door het Amerikaanse USAF Air Research and Development Command een voorstel ingediend voor de ontwikkeling van een zogenaamd "Hypersonic Glide Rocket Weapon System" dat de naam "Dyna-Soar" kreeg. De Amerikaanse luchtmacht was van mening dat een dergelijk ruimtetuig grotere voordelen te bieden had op vlak van spionage (of het uitschakelen van vijandige tuigen die zich in een baan om de Aarde bevonden) dan de traditionele ruimtecapsules. Na het succes van het Amerikaanse X-15 programma zou men het ontwerp van de Dyna-Soar baseren op dat van het X-15 vliegtuig en men zou dit nieuwe ruimtetuig in drie fases ontwikkelen. Eerst zou men de "Dyna-Soar 1" ontwikkelen die vooral technische research doeleinden had waarna men de "Dyna-Soar 2" en "Dyna-Soar 3" zou ontwikkelen die zouden ingezet worden als spionagemiddel en strategisch aanvalswapen. De eerste testvluchten met de Dyna-Soar 1 zouden in 1963 plaatsvinden, waarna men dit tuig verder zou uitproberen en testen tot wanneer het in 1974 operationeel zou zijn. In maart 1958 vochten 9 Amerikaanse lucht en ruimtevaartbedrijven om het contract binnen te halen voor de ontwikkeling van dit geheime ruimteveer en in juni 1959 werd het contract uiteindelijk toegekend aan Boeing dat zijn ontwerp ondertussen had aangepast zodat het meer leek op dat van concurrent Bell. Ondertussen had de Amerikaanse luchtmacht beslist dat de Dyna-Soar ruimtetuigen wellicht zouden gelanceerd worden door middel van Titan 3C raketten van op de Cape Canaveral lanceerbasis in Florida. In april 1960 werden in het grootste geheim 7 astronauten geselecteerd, waaronder ook Neil Armstong, voor dit militaire ruimteproject. Ondanks deze grote plannen en voorbereidingen kende het Dyna-Soar programma, dat ondertussen de naam X-20 had gekregen, toch twee grote problemen die zorgden voor vertragingen aangezien de keuze van de draagraket nog niet definitief was en een algemeen doel voor dit project nog niet gekend was. Ondertussen liepen de ontwikkelingskosten zeer hoog op. Toen het hele project werd geannuleerd in 1963, had de Amerikaanse luchtmacht al 660 miljoen dollar uitgegeven aan dit programma.

Het algemene ontwerp van de Dyna-Soar was in maart 1960 grotendeels klaar. Hierop was te zien dat dit ruimtetuig, net als de latere Space Shuttle, twee vleugels zou hebben met een spanwijdte van 6,3 meter en in totaal een lengte zou gehad hebben van 10,7 meter. Binnenin dit kleine ruimteveer zou één astronaut kunnen plaatsnemen die meteen ook de piloot was van de Dyna-Soar. Bij het lanceren zou dit ruimtetuig een maximum gewicht hebben gehad van 5,16 ton. Achteraan de cockpit zou een ruimte voorzien worden waarin een vracht of militaire onderdelen zoals wapens of spionagemateriaal in kunnen onder gebracht worden. Helemaal achteraan de Dyna-Soar zou zich het propulsiesysteem bevinden waarmee men het ruimteveer zou kunnen laten veranderen van koers of baan eenmaal deze zich in de ruimte zou bevinden. In tegenstelling met de latere Space Shuttle had de Dyna-Soar geen rubberen wielen om op te landen maar wel drie ski's die speciaal ontworpen werden door Goodyear en konden ingetrokken worden tijdens de lancering en ruimtereis. In het oorspronkelijke ontwerp van de Dyna-Soar had men er rekening mee gehouden dat dit tuig zowel voor research als voor militaire doeleinden zou kunnen gebruikt worden en hierdoor vroegen velen zich dan ook af waarom de Amerikaanse luchtmacht een eigen bemand ruimteprogramma wou hebben aangezien het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA hiervoor speciaal opgericht was en de middelen had. Naarmate zich meer mensen vragen begonnen te stellen bij het echte doel en het uiteindelijke prijskaartje van dit militaire ruimteproject, besliste toenmalig minister van Defensie, Robert McNamara, dat de US Air Force een studie moest laten uitvoeren waarin duidelijk moest worden of het Dyna-Soar project efficient genoeg was om in de praktijk om te zetten aangezien de US Air Force ook al een belangrijke rol speelde in het bemande Gemini ruimteprogramma van de NASA. Halverwege maart 1963 besliste McNamara uiteindelijk, na het eindverslag van de studie, dat de Amerikaanse luchtmacht te veel energie en middelen stak in het Dyna-Soar project terwijl dit programma niet echt een doel had. Op 10 december 1963 werd het volledige X-20 Dyna-Soar project geannuleerd kort nadat de bouw van de eerste Dyna-Soar al begonnen was.

Foto: NASA/USAF


Vandaag de dag stellen veel mensen zich nog steeds vragen bij dit ruimteproject en zullen we wellicht nooit het ware doel of succes ervan kennen. Duidelijk is wel dat dit militaire ruimtetuig een belangrijke rol gespeeld heeft in het latere ontwerp van de Space Shuttle waarin de US Air Force eveneens een belangrijke partner was aangezien zij het ruimteveer zouden gebruiken voor het lanceren van geheime militaire satellieten. Wellicht is dit één van de duurste Amerikaanse ruimteprojecten dat nooit verder geraakt is dan de ontwerptafel waarna de US Air Force verder werkte aan het Manned Orbiting Laboratory project dat deel zou uitmaken van NASA's Gemini programma. Ook dit militaire project werd na een tijd geannuleerd.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.

Dit gebeurde vandaag in 1964

Het gebeurde toen

Lancering van de Russische Voskhod 1 ruimtecapsule met aan boord voor het eerst drie kosmonauten. De drie kosmonauten, Vladimir Komarov, Konstantin Feoktistov en Boris Yegorov, voerden tijdens hun ruimtevlucht ondermeer biomedische experimenten uit en onderzochten hoe een crew in de ruimte het best kan samenwerken. Na zestien omwentelingen om de Aarde keerde de Voskhod 1 capsule vervroegd terug naar de Aarde als gevolg van politieke ophef in de Sovjet-Unie en klachten over een te kleine ruimtecapsule. Foto: Roscosmos

Ontdek meer gebeurtenissen

Redacteurs gezocht

Ben je een amateur astronoom met een sterke pen? De Spacepage redactie is steeds op zoek naar enthousiaste mensen die artikelen of nieuws schrijven voor op de website. Geen verplichtingen, je schrijft wanneer jij daarvoor tijd vind. Lijkt het je iets? laat het ons dan snel weten!

Wordt medewerker

Steun Spacepage

Deze website wordt aan onze bezoekers blijvend gratis aangeboden maar om de hoge kosten om de site online te houden te drukken moeten we wel het nodige budget kunnen verzamelen. Ook jij kunt uw bijdrage leveren door ons te ondersteunen met uw donatie zodat we u blijvend kunnen voorzien van het laatste nieuws en artikelen boordevol informatie.

100%

Sociale netwerken