De Agena rakettrap in de ruimte
Foto: NASA

De Amerikaanse Gemini 8 ruimtemissie was de zesde van tien bemande ruimtevluchten uit het Gemini ruimteprogramma. Tijdens deze vlucht zou Amerika voor het eerst in zijn ruimtevaartgeschiedenis een koppeling uitvoeren in een baan om de Aarde tussen twee ruimtetuigen. Gezagvoerder van de Gemini 8 ruimtecapsule was Neil Armstrong. Armstrong werd bijgestaan door piloot David Scott die tijdens deze missie de tweede ruimtewandeling zou moeten uitvoeren uit het Gemini ruimteprogramma.

Deze tweede Amerikaanse ruimtewandeling moest ditmaal minstens twee uur duren. Het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA had beslist de Gemini 8 ruimtecapsule in de ruimte te laten koppelen met een Agena rakettrap die net voor de Gemini 8 lancering eveneens zou worden gelanceerd. Tot ieders grote verwondering liep deze missie bijna fataal af en duurde deze slechts 10 uur en 42 minuten in plaats van een geplande drie daagse ruimtemissie.

David Scott en Neil Armstrong - Foto: NASA

Op 16 maart 1966 werd vanop de Cape Canaveral lanceerbasis de Agena raket gelanceerd met de onbemande rakettrap. Ruim anderhalf uur later werd de Titan II raket met de Gemini 8 ruimtecapsule eveneens probleemloos gelanceerd. Voor beide astronauten was dit hun eerste ruimtemissie. De Agena rakettrap had zich probleemloos in de gewenste baan om de Aarde gebracht op een hoogte van ongeveer 298 kilometer waar het de Gemini 8 capsule opwachtte om met te koppelen. Voor beide astronauten zouden arriveren bij de onbemande rakettrap moesten de astronauten eerst enkele baanmanoeuvres uitvoeren waarvan de eerste plaatsvond 1 uur en 34 minuten na de lancering. Na een derde maal hun stuurraketten te hebben ontstoken, bevonden de astronauten zich uiteindelijk in dezelfde baan om de Aarde als de Agena rakettrap waarna de bemanning de rakettrap voor het eerst visueel kon zien op een afstand van 140 kilometer. Op 102 kilometer van de Agena rakettrap werd de automatische piloot van de Gemini 8 ruimtecapsule aangeschakeld waarna de raketmotoren opnieuw enkele malen ontstoken werden en de astronauten zich op een afstand van 46 meter van hun doel bevonden. De Gemini 8 bemanning kreeg de opdracht van uit het vluchtleidingscentrum de volgende tientallen minuten de Agena rakettrap visueel te inspecteren op eventuele schade waarna ze het "go" signaal kregen om te koppelen. Neil Armstrong naderde de Agena rakettrap acht centimeter per seconde tot wanneer het verlossende bericht kwam dat beide ruimtetuigen aan elkaar gekoppeld waren.

De onbemande Agena rakettrap.

Ondertussen had het vluchtleidingscentrum echter indicaties ontvangen dat er technische problemen opgedoken waren met de Agena rakettrap. Net voor beide ruimtetuigen contact verloren met de Aarde, kreeg de bemanning nog de opdracht, indien er iets fouts zou gaan, zich onmiddellijk los te koppelen van de Agena rakettrap. Het succes van de eerste Amerikaanse koppeling tussen twee ruimtetuigen was slechts van korte duur doordat de astronauten plots tot het besef kwamen dat ze begonnen rond te tollen nadat piloot David Scott het hele gevaarte 90° naar rechts had proberen draaien. Neil Armstrong besliste meteen de raketmotoren van de Gemini capsule te ontsteken waardoor het tollen werd tegengegaan. Zodra de raketmotoren opnieuw werden stilgezet, begonnen beide ruimtetuigen opnieuw rond te tollen. Helaas zat er niets anders op dan de Gemini 8 ruimtecapsule totaal onverwacht los te maken van de Agena rakettrap waarna de bemanning wegvloog van het onbemande ruimtetuig. Nog steeds werd het tollen van de Gemini ruimtecapsule niet opgelost en begon deze steeds sneller en sneller rond te draaien waardoor ze één omwenteling per minuut maakten. Het enige wat de astronauten nog konden doen, was de stuurraketten van de ruimtecapsule uit te schakelen en de capsule met behulp van het terugkeersysteem proberen te stabiliseren. Uiteindelijk slaagde men er in het ruimtetuig stabiel te houden maar toen men de stuurraketten opnieuw wou aanschakelen, merkte de bemanning op dat één stuurraket niet meer kon worden uitgeschakeld. Dit was wellicht ook de reden waardoor men constant begon rond te tollen. Door dit incident werd de Gemini 8 missie vroegtijdig stopgezet en werd de geplande lange ruimtewandeling geannuleerd waarna NASA op Aarde ondertussen alles in gereedheid bracht om de ruimtecapsule met de crew terug te laten keren uit de ruimte.

Reddingsteams brengen de Gemini 8 astronauten in veiligheid na hun terugkeer - Foto: NASA

Ongeveer 10 uur en 40 minuten na de lancering landde de Gemini 8 ruimtecapsule uiteindelijk op zee. Doordat het ruimtetuig een onverwachte terugkeer moest ondernemen kwam deze niet terecht in de geplande Atlantische Oceaan waar schepen hen lagen op te wachten maar in de Stille Oceaan op ongeveer 1 000 kilometer van Yokosuko, Japan. Hierdoor moest de bemanning nog eens drie uur wachten alvorens ze werden opgepikt door reddingsteams van een Amerikaans marineschip. Voor het eerst in de geschiedenis van de ruimtevaart werd een onverwachte terugkeer uit de ruimte ondernomen. Later hadden beide astronauten wel het geluk om als één van de twaalf mensen op de maan te mogen wandelen. Tot op heden is de juiste oorzaak van de defecte raketmotor van de Gemini 8 ruimtecapsule nooit achterhaalt. Men vermoed dat een kortsluiting de boosdoener moet zijn geweest maar iedereen was en is er nog steeds van overtuigd dat dankzij de koele en verstandige handelingen van gezagvoerder Neil Armstong de Gemini 8 missie geen ramp werd.

Kris Christiaens

K. Christiaens

Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.
Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur.