Foto: NASA

Het interplanetair magnetisch veld (IMF) is een deel van het magnetisch veld van de Zon dat in de interplanetaire ruimte wordt geslingerd door de zonnewind. De interplanetaire magnetische veldlijnen zijn zogezegd 'bevroren' in het plasma van de zonnewind. Door de rotatie van de Zon wordt de vorm en de houding van het IMF soms vergeleken met het patroon van watersproeier die in de tuin die ronddraait.

De oorsprong van het interplanetair magnetisch veld (IMF) bevindt zich in de gebieden op de Zon waar de magnetische veldlijnen open zijn. Dit zijn dus plaatsen waar de veldlijnen van de ene regio niet terugkeren naar een verwante regio maar zich eigenlijk virtueel uitstrekken tot in de ruimte. De richting (polariteit) van het veld in de noordelijke hemisfeer van de Zon is omgekeerd aan dat van het veld in de zuidelijke hemisfeer. Bij elke nieuwe zonnecyclus keren deze polen om.

IMF

De heliosferische veldstroom

Langsheen de magnetische evenaar van de Zon lopen de tegengesteld gerichte open veldlijnen parallel aan elkaar en worden deze gescheiden door een dunne veldstroom dat beter gekend als de 'interplanetaire veldstroom' zoals hierboven op de afbeelding is te zien. De veldstroom is licht hellend (door een offset tussen de rotationele en magnetische assen van de zon) en scheefgetrokken (door een quadrupole moment in het magnetisch veld van de Zon) en dus eerder lijkt op een ballerinajurkachtige structuur die zich uitstrekt in de interplanetaire ruimte. Aangezien de Aarde zich soms boven en soms onder de ronddraaiende stroom bevindt, brengt dit periodieke veranderingen in de polariteit van het IMF met zich mee. Deze periodes van alternerende positieve (weg van de Zon) en negatieve (naar de Zon) polariteit zijn gekend als magnetische sectoren.

Het Bz component van het IMF

Het IMF is een vectorquantiteit met drierichtingencomponent, twee van welke (Bx en By) georiënteerd zijn parallel aan de ecliptica. Het derde component, de Bz waarde, staat loodrecht op de ecliptica en wordt aangemaakt door golven en andere verstoringen in de zonnewind. Wanneer het IMF en de geomagnetische veldijnen omgekeerd georiënteerd zijn of niet loodrecht aan elkaar kunnen deze zich niet herverbinden met elkaar wat resulteert in een transfer van energie, massa en momentum van de zonnewindvloed in de magnetosfeer. De sterkste koppeling, met de meest dramatische magnetosferische effecten, gebeuren wanneer het Bz component zuidwaarts is gericht. Het IMF is een zwak veld nabij de Aarde, variërend in sterkte nabij onze planeet van 1 tot 37nT met een gemiddelde waarde van ongeveer 6nT.

Sander

Vancanneyt Sander

Oprichter & beheerder van Spacepage & Poollicht.beSterrenkunde en ruimteweer redacteur.