Messier 45
Foto: Robert Gendler

Een stellaire verbinding of een bewegende groep is een erg losse sterrenhoop, veel losser dan open en bolvormige sterrenhopen. Stellaire verbindingen bevatten in de meeste gevallen 10 tot 100 sterren. De sterren delen de zelfde oorsprong maar zijn niet met de zwaartekracht gebonden en bewegen samen verder door de ruimte.

Bewegende groepen worden geïdentificeerd door hun gemeenschappelijke bewegingsvectoren en leeftijd. Identificatie door middel van de chemische samenstelling is ook een factor bij bewegende groepen. Stellaire verbindingen werden voor het eerst ontdekt door de Armeense astronoom Viktor Ambartsumian in 1947. Hij categoriseerde deze in twee groepen: OB en T, gebaseerd op de eigenschappen van hun sterren. De naam voor een verbinding gebruikt meestal de namen of afkortingen van het sterrenbeeld (of sterrenbeelden) waarin zij zich bevinden, het verbindingstype en soms ook een numerieke identificatie.

Soorten

Jonge verbindingen omvatten 10 tot 100 massieve sterren van spectrale klasse O en B en zijn gekend onder de naam "OB verbindingen". Ze worden gevormd binnen hetzelfde kleine volume van een grote moleculaire wolk. Ééns het omliggende gas is weggeblazen beginnen de sterren weg te drijven omdat ze niet meer door de zwaartekracht zijn verbonden. Er wordt aangenomen dat de grote meerderheid van alle sterren in de melkweg gevormd zijn uit OB verbindingen.

O klasse sterren leven niet erg lang en eindigen als een supernovae na ruwweg een miljoen jaar. Als resultaat hiervan zijn er slechts enkele die een paar miljoen jaar oud worden of minder. De O-B sterren in de verbinding hebben al hun brandstof binnen de 10 miljoen jaar opgebrand.

De Hipparcos satelliet gaf ons metingen over een paar dozein OB verbindingen binnen 650 parsecs van onze zon. De meest nabijgelegen verbinding is de Scorpius-Centaurus verbinding die zich op een afstand van 400 lichtjaar van de zon bevindt. OB verbindingen worden ook gevonden in de grote Maggelaanse wolk en het Andromedastelsel. Deze verbindingen kunnen erg breed zijn en 1500 lichtjaar in diameter omvatten.

Jonge stellaire groepen kunnen aan aantal T Tauri sterren bevatten die nog in het proces bevinden om de hoofdgroep binnen te gaan. Deze populatie van meer dan duizend T Tauri sterren zijn gekend als "T verbindingen". Het meest nabije voorbeeld van zo'n verbinding is de Taurus-Auriga T verbinding (Tau-Aur T verbinding) die zich op een afstand van 140 parsec van de zon bevindt. Andere voorbeelden van T verbindingen zijn de R Corona Australis T verbinding, de Lupus T verbinding, en de Velorum T-verbinding. T verbindingen worden vaak gevonden in de buurt van moleculaire wolken waar ze in gevormd zijn. Een aantal van hen, niet allemaal, bevatten O-B klasse sterren. De kenmerken van bewegende groepen zijn eenvoudig samen te vatten: ze hebben dezelfde leeftijd en oorsprong, de zelfde chemische samenstelling en hebben dezelfde amplitude en richting in hun vector of snelheid.

Een verbinding van sterren die een reflectienevel doen oplichting worden de "R verbindingen" genoemd, een naam die voorgesteld werd door Sidney van den Bergh nadat hij ontdekte dat de sterren in deze nevels een niet uniforme verspreiding hadden. Deze jonge stellaire groepen bevatten sterren van de hoofdgroep en zijn niet massief genoeg om zich te verspreiden in de interstellaire wolk waarin ze zich hebben gevormd. Dit staat toe dat astronomen de mogelijkheid hebben de eigenschappen van de omliggende donkere wolk te bestuderen. Aangezien R verbindingen meer voorkomen dan OB verbindingen kunnen ze gebruikt worden om de structuur te traceren van de galactische spiraalarmen. Een voorbeeld van een R verbinding is Monoceros R2, die zich op 830 ± 50 parsecs van de zon bevindt.

De OB, T en R verbindingen vormen een continuüm van jonge stellaire groeperingen. Tot vandaag is het nog onzeker of ze een evolutionaire opeenvolging zijn of er een andere factor aan het werk is. Sommige groepen vertonen ook eigenschappen van zowel OB en T verbindingen, de categorie is niet altijd erg duidelijk.

Verbindingen

De Ursa Major bewegende groep is een voorbeeld van een stellaire verbinding, behalve de sterren Dubhe en Alkaid, alle sterren in de grote beer zijn deel van deze groep.

Andere stellaire verbindingen zijn:

  • Lokale verbinding (Plejaden bewegende groep)
  • Hyaden supercluster
  • IC 2391 supercluster
  • Beta Pictoris bewegende groep
  • Castor bewegende groep
  • AB Doradus bewegende groep
  • Zeta Herculis bewegende groep
  • Alpha Persei stellaire verbinding
Sander

Vancanneyt Sander

Oprichter & beheerder van Spacepage & Poollicht.beSterrenkunde en ruimteweer redacteur.